کتاب آیا مادر خوبی هستم اثر عبدالحسین رفعتیان است که تحصیلات خود را در زمینه روانپزشکى – روانکاوى در پاریس گذرانده است و عضو کالج ملى روانپزشکى فرانسه نیز می‌باشد، به مدت پانزده سال در پاریس و پس از آن از سال ١٣٧١ در ایران به درمان، تالیف کتب روانشناسى و تدریس مشغول بوده است.
پشت جلد کتاب آیا مادر خوبی هستم آمده است:
در این کتاب به معیارها و ابزارهایى اشاره مى‌شود که یک مادر براى رسیدن به بلوغ عاطفى و پرورش دادن کودکى سالم نیاز دارد. معیارهایى که شاید با باورهاى فعلى مادران متفاوت و دور از ذهن آنان باشد. اما اگر کمى به کاربردى و موثر بودن باورهاى فعلى خود بیندیشند و باورهاى نادرست خود را اصلاح کنند، درمى‌یابند که با توجه به نکات مطرح شده در این کتاب و با استفاده از معیارها و پیشنهادهاى آن مى‌توانند فرزندان سالم‌ترى پرورش دهند و عامل موثرى باشند در ایجاد جامعه‌اى سالم‌تر، بهتر و پربارتر.
کتاب آیا مادر خوبی هستم
کتاب شامل مجموعه گفت و گوهایى است که ویراستار کتاب، على طاهرى، با دکتر عبدالحسین رفعتیان در بابِ مادرى کردن انجام داده است. ساختارِ گفتگو محور کتاب سبب شده است تا دنبال کردنِ مطالب و نکته بردارى از این مصاحبه براى خواننده‌اى که به قصد یادگیرى کتاب را مى‌خواند، آسان شود. از این رو هر بخش از مصاحبه زیر لواىِ تیترى ارائه شده است و این جزء‌بندى مى‌تواند به جستجوى راحت مطلب چه در کتاب و چه در ذهن کمک شایانى کند.
رفعتیان در مقدمه از لزومِ شکل‌گیرى بسترى در خانواده مى‌گوید که همانند گهواره‌اى امن آماده فراهم آوردن آسایش براى کودک و مادر است. پدر و مادرى که با تولد و رشد کودک، بار دیگر مراحل کودکى، نوجوانى و جوانى را مى‌گذرانند.
دوباره طى کردن مراحل اولیه‌ى زندگى همراه فرزند، از یک جهت به والدین امکان مى‌دهد که به سیر زندگى خود نگاهى بیندازند و در صورت امکان جاهایى را اصلاح، ترمیم یا پُر کنند و همچنین کودک درون خود را بشناسند و یاد بگیرند که چگونه بالغانه رفتار کنند. و از جهت دیگر به والدین مى‌آموزد و مى‌قبولاند که فرزندشان در حال بزرگ شدن است. و بزرگ شدن فرزند، با آنکه شیرین و دلپذیر است، اما گاهى به والدین یادآورى مى‌کند که زمان دارد مى‌گذرد و آنان دارند پیر مى‌شوند. این عامل در موارد زیادى آنان را وادار مى‌کند که به صورت ناخودآگاه رشدکردن و بزرگ شدن فرزندشان را انکار کنند تا پیرشدن خود را نادیده بگیرند. کودک هم مثل همیشه قرارداد و فرمان ناگفته مادر را مى‌پذیرد و پذیرفتن این نقش یعنى ساکن ماندن در نقش کودک و بزرگ نشدن، مشکلات زیادى را براى هر دو طرف در پى خواهد داشت.
[ لینک: کتاب هنر خوب زیستن ]
ناگفته پیداست که چنین کودکانى تا سنین بزرگسالى در نقش اولیه خود باقى مى‌مانند و مادر احساس مى‌کند وجودش براى فرزند کافى است. کمااینکه از فرزندش حق داشتن حریم خصوصى ذهنى و یا فیزیکى را سلب مى کند.
رفعتیان در مقدمه کتاب «مادر خوب» را چنین معنا مى‌کند:
«مادر خوب» به اندازه‌ى کافى و بنا بر مقتضیات سنى، توانایى‌ها و نیازهاى فرزندش در کنار او خضور دارد و نیازهاى فرزندش را در زمان مناسب و پس از درخواست او، به شیوه‌اى مناسب رفع مى‌کند. «مادر خوب» کسى است که به بلوغ عاطفى رسیده و براى پرورش دادن یک کودک سالم آماده است و هویت فرزندش را به عنوان یک شخص مجزا و مستقل به رسمیت مى‌شناسد.
پس از آن در فصول کتاب، ابتدا به توضیحِ بلوغ عاطفى، شکل‌گیرى دو وجود مستقل از هم، چه از لحاظ ذهنى و چه فیزیکى، مادر کافى، ارتباط حسى – تنى، آمادگى‌هاى لازم براى مادر شدن، باورهاى مادر و به جاآوردن احساسات، حسادت کودک نسبت به فرزند دوم و نحوه صحیح برخورد با آن، مرزگذارى و نحوه صحیح به کارگیرى تشویق و تنبیه و در نهایت چکیده‌اى چند صفحه‌اى در قالب جملات کوتاه، در انتظار مخاطب این کتاب است.
مادرى کردن به خودى خود نقشى سخت و پر مسئولیت است. اما یک مادر آگاه در زمان‌هاى حساس بهتر مى‌تواند از پس این مسئولیت خطیر برآید. چه آنکه فرد فردِ این جامعه از دامان مادران رشد و پرورش مى‌یابند، مادرى آگاه، خوب و کافى مى‌تواند نیازهاى کودک را به جا بشناسد و به درستى برطرف کند تا در آینده شاهد نسلى شکوفا از جوانانى به دور از مشکلات روحى و عاطفى باشیم.
جملاتی از متن کتاب آیا مادر خوبی هستم
مادر باید بتواند این تفاوت را بپذیرد و بداند این انسان جدید، خواسته‌ها و نیازهاى متفاوتى دارد که لزوما با خواسته‌هاى او یکسان نیست. هنر مادر آن است که بتواند فرد دیگرى را، که هویت و موجودیتى مستقل از او دارد، بپروراند و بزرگ کند. فردى که نه تنها انسانى دیگر است، بلکه حتى مى‌تواند با کودکِ رویاهاى او متفاوت باشد. (آیا مادر خوبی هستم – صفحه ۲۴)
بهترین راه این است که کودکِ خود را همان‌گونه که هست بپذیریم و دوست داشته باشیم. شاید براى یک مادر سخت باشد موجودى را که نُه ماه در درون خود و با شیره‌ى جانش پرورش داده، به عنوان فردى مستقل بپذیرد که حس‌ها و نیازهاى مجزا و متفاوتى دارد. (آیا مادر خوبی هستم – صفحه ۲۶)
محافظت و حضور بیش از حد مادر، پتانسیل مستقل شدم را از کودک محدود و غیرفعال مى‌کند و ناخودآگاه این تصور را در او به وجود مى‌آورد که «من ناتوانم و حضور مادر در کنار من همیشه لازم است و من بدون او نمى‌توانم کارى بکنم.» (آیا مادر خوبی هستم – صفحه ۳۶)
یک مادر خوب در هجده ماه اول حیات کودک باید نیازهاى او را بلافاصله برطرف کند و پس از آن (با توجه به سن فرزندش) با چند دقیقه تاخیر به نیازهاى او پاسخ بدهد. سعى مادر خوب بر این است که با افزایش سنِ فرزندش، لزومِ حضورِ خود را براى رفع نیازهاى او و به طور کلى در زندگى او کم رنگ کند. (آیا مادر خوبی هستم – صفحه ۳۹)
کودکى که زیاد از حد محدود شده، امکان تجربه کردن مسائل جدید را پیدا نمى‌کند و هرچه تجربیات کودک کم تر باشد، کم‌تر به قابلیت‌ها و استعدادهاى خود پى مى‌برد. تا جایى که حتى گاهى خودِ مادر استعدادهاى ذاتى کودک را انکار مى‌کند. مثلا مادر اجازه نمى‌دهد کودک با هم محله‌اى‌ها و هم سن و سالانش بازى کند، چون مى‌ترسد که اتفاقى برایش بیفتد یا دوستِ ناباب پیداکند یا… در نتیجه کودک مهارت‌هاى ارتباطى را یاد نمى‌گیرد و نمى‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند. بعد، خودِ همین مادر مى‌گوید: «بچه‌م خجالتیه. نمى‌تونه درست حرف بزنه.» در حالیکه کودک ذاتا اینطور نبوده و توانایى‌اش در ایجاد ارتباط با دیگران سرکوب شده… (آیا مادر خوبی هستم – صفحه ۱۰۰)
مشخصات کتاب
- عنوان: آیا مادر خوبی هستم
- نویسنده: دکتر عبدالحسین رفعتیان
- انتشارات: قطره
- تعداد صفحات: ۱۱۸
- قیمت چاپ ششم: ۱۰۰۰۰ تومان
👤 نویسنده مطلب: مهشید موسوی
نظر شما در مورد کتاب آیا مادر خوبی هستم چیست؟ لطفا اگر این کتاب را خوانده‌اید، حتما نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید.
» معرفی چند کتاب روانشناسی دیگر:
