طبیب باید به طبیعت، خواص و نحوه استفاده از مفردات، تسلط کافی داشته باشد. هرچه دانش وی در علم مفردات گسترده‌تر باشد، درمان موفق‌تر خواهد بود. در کتب مفردات، مواردی چون ماهیت مفرد، خواص و مقدار مصرف مفرد که در نسخه‌نویسی لازم است، باید بررسی شود؛ به‌همین‌دلیل هرچه دایره‌المعارف طب سنتی علم الادویه – مفردات غنی‌تر باشد، نسخه‌نویسی قوی‌تر خواهد بود.
از گذشته تاکنون، انسان‌ها با توجه به محیط پیرامون خود و یافتن خواص بسیاری از مفردات، توانسته‌اند طی هزاران سال آزمون و خطا، با عوارض و منافع آنها آشنا شوند؛ از سوی دیگر، کاتبان با آگاهی از افعال و خواص مفردات، افزون بر مزاج هر مفرد، خواص مشهور آن را نیز در کتاب‌های خود ذکر می‌کردند، ولی به دلیل اختلاف زبان، منحصر بودن برخی مفردات به مناطقی خاص، کمیاب بودن بعضی مفردات، اسامی مشابه، روش‌های متفاوت توصیف مفردات و…، اختلاف و شبهه‌های فراوانی در شناخت بعضی مفردات وجود دارد.
با وجود این، کتاب‌های بسیار مفیدی در زمینه مفردات طب سنتی وجود دارد؛ از جمله:
- مخزن الأدویه
- تحفه حکیم مؤمن
- محیط اعظم
- تذکره داوود انطاکی
- خزائن‌الادویه
- تاج‌المفردات
- بستان‌المفردات
- و…
وجود دارد؛ اما متأسفانه همه این کتاب‌ها یا به زبانی بسیار دشوار نوشته شده‌اند یا به زبان اردو. علاوه بر این، هیچ یک از این کتاب‌ها مصور نیستند؛ بعضی از کتب مصور مفردات به زبان اردو نیز متأسفانه تصاویری بسیار مبهم و نامشخص دارند؛ و بعضی از کتب مصور دیگر نیز تنها به شرح مفردات گیاهی پرداخته‌اند و به مفردات حیوانی و معدنی توجهی نکرده‌اند. چکیده سخن اینکه، هر یک از این کتاب‌ها، ضعف‌ها و قوت‌هایی دارند.
به همین دلیل، بخش تألیف شرکت شفانگر نظری، طی حدود ۴ سال پژوهش گسترده و با استفاده از افراد متخصص، اولین و تنها کتاب مصورِ مفردات طب سنتی (با حدود ۳۰۰۰ عکس رنگی) را به چاپ رسانید.
در کتاب دایره‌المعارف طب سنتی علم الادویه – مفردات طب سنتی را در چهار بخش کلیِ مفردات گیاهی، قارچی، حیوانی و معدنی آورده‌ایم. هر مفرد، شناسنامه مخصوص خود را دارد و به اطلاعات مشخصی درباره آن پرداخته‌ایم.
شناسنامه هر مفرد را با نام مشهورش شروع کرده‌ایم؛ سپس عکس‌های مربوط به آن را آورده‌ایم. در شناسنامه مفردات، عکس‌ها با چینشی خاص قرار گرفته و سعی شده است پس از آوردن تصویری برای شناساندن مفرد، تا جای ممکن، گل، میوه، مراحل رشد میوه، انواع رنگ، برگ، ساقه، گیاه کامل، تخم یا هسته و ریشه برای مفردات گیاهی؛ و گونه‌ها و رنگ‌های مختلف برای مفردات حیوانی، و نیز محصولات و اعضای مورد نظر آنها در تصاویر گوناگون نمایش داده شود.
تصاویرِ معرف، بیشتر از نمونه‌های بازاری مفرد هستند تا خواننده محترم به‌خوبی با آنها آشنا شود. پس از قرار گرفتن عکس‌ها، نام‌های گوناگون مفرد، مانند نام فارسی، عربی، اردو، انگلیسی، نام علمی و نام‌های دیگر ارائه داده‌ایم؛ آن‌گاه به بررسی ماهیت مفرد و تشابه و تقلب آن پرداخته‌ایم؛ سپس محل رویش مفردات گیاهی و محل پیدایش مفردات معدنی را آورده‌ایم.
در مفردات گیاهی، مراحل کاشت، داشت و برداشت را نیز بررسی شده است. در ادامه، اجزای مورد استفاده و مشتقات، و مواد تشکیل‌دهنده آن مفرد را مشخص کرده‌ایم؛ آن‌گاه طبیعت مفرد، نفع خاص، افعال و خواص و مقدار مصرف آن را آورده‌ایم؛ در انتها، مضرات آن مفرد، مصلحات و تدابیر لازم برای استفاده از آن، و بدل آن را معرفی کرده‌ایم.
شایان ذکر است که برای سهولت مطالعه خوانندگان، نام همه مفردات و مشتقات آنها به زبان فارسی و عربی و اردو، در یک فهرست، و نام‌های انگلیسی و علمی نیز در فهرستی دیگر آمده‌اند.
مراکز فروش کتاب دایره‌المعارف طب سنتی علم الادویه
تهران: انتشارات زعیم، میدان انقلاب، کوچه شهید جنتی، بن‌بست فرسار، پلاک ۲ – طبقه ۳
تلفن: ۰۹۳۶۳۸۲۳۴۴۹ / ۰۹۱۱۶۱۸۸۷۴۶ / ۶۸-۶۶۹۲۰۰۶۰-۰۲۱
مشهد: کتابفروشی دانش شرقی فاپکا، خیابان ۱۷ شهریور ۲، نرسیده به شهید حنایی ۲۳، پلاک ۴۷
تلفن: ۰۵۱۳۳۴۱۵۴۹۰
قم: کتابفروشی یاسین، پاساژ قدس طبقه همکف، پلاک ۸۷
تلفن: ۳۷۸۳۳۱۲۰-۰۲۵
قم: انتشارات طب گستر، خیابان معلم، ساختمان ناشران، طبقه دوم، واحد ۲۲۷
تلفن: ۳۷۸۴۸۶۰۴-۰۲۵
قم: کتابفروشی بوستان کتاب، چهار راه بیمارستان
تلفن: ۳۷۷۴۲۱۵۵-۰۲۵ (داخلی ۱۱۸۷ و ۱۲۵۰)
قم – دفتر مرکزی: پردیسان، بلوار مولوی، پارک علم و فناوری، ساختمان مروارید ۱۰، طبقه سوم، شرکت داروسازی شفانگر نظری
تلفن: ۰۹۱۲۷۵۰۴۲۸۹ / ۳۲۸۱۳۸۹۴-۰۲۵
