یکشنبه, 30 سپتامبر 2018

دیوار گذر

دیوار گذر پنجمین مجموعه داستان نویسنده مشهور و پرکار فرانسوی مارسل امه است. این کتاب که در سال ۱۹۴۴، زمان اشغال فرانسه در جنگ جهانی دوم منتشر شده است، شامل پنج داستان است. اسامی این پنج داستان عبارت است از:

دیوار گذر
کارت
حکم
ضرب‌المثل
چکمه‌های هفت فرسخی

از جمله ویژگی‌های نثر مارسل امه می‌توان به فضای فانتزی-واقعی داستان‌ها، طنزی که به سمت تلخی کشیده می‌شود، شرایطی که باعث استیصال و منفعل بودن شخصیت‌ها می‌شود و… اشاره کرد. پشت جلد کتاب دیوار گذر نیز آمده است:

مارسل امه نگاه بدبینانه‌ای نسبت به جهان دارد، ولی این نگاه به جای منتهی شدن به یأس و پوچی به طنزی سیاه می‌رسد. او با شلاق طنز به تمام حماقت‌های جمعی حمله می‌کند. با این حال اهل پند و موعظه نیست و قبل از هر چیز می‌خواهد سرگرممان کند و با درآمیختن واقعیت و خیال ما را از فشار روزمرگی‌ها برهاند.

[ مطلب مرتبط: کتاب شهر فرنگ اروپا – نشر ماهی ]

کتاب دیوار گذر

داستان اول با عنوان دیوار گذر درباره کارمندی است که ناگهان قدرتی جادویی پیدا می‌کند: عبور از دیوارهای مختلف و رفتن به سوی دیگر؛ قدرتی که باعث سرگرمی، رسیدن به آرزوهایش و همچنین آشنایی با زنی جوان می‌شود و…

داستان کارت درباره جامعه‌ای است که در آن دولت مردانش تصمیم می‌گیرند زمان را سهمیه‌بندی کنند و به هر کس با توجه به مفید بودنش سهم مشخصی از زمان را اختصاص بدهند. راوی این داستان نویسنده تنهایی است که در ابتدا فقط پانزده روز حق زندگی دارد، ولی به مرور تعداد روزهایش را افزایش می‌دهد. وی در یادداشت‌های روزانه‌اش، وقایع را از زمان آغاز این طرح تا شرایطی که در آن هر کس به خاطر بازار سیاهِ کوپن‌های اضافه، می‌تواند بیشتر از سی روزِ یک ماه زندگی کند تا احوال نزدیکان و همسایگان خود را شرح می‌دهد.

در داستان سوم – حکم – که تا حدی مشابه داستان دوم است، حکمی در دنیا به اجرا گذاشته می‌شود که به موجب آن برای رهایی ملت‌ها از کابوس جنگ جهانی دوم، زمان هفده سال جلو می‌رود. راوی این داستان نیز نویسنده‌ای است که در زمان حال دو فرزند دارد، و بعد از اجرای حکم مردی پنجاه و شش ساله است. در طی مسافرت برای ملاقات یک دوست، ناگهان خود را در شرایط قبل از اجرای حکم می‌یابد و…

داستان ضرب‌المثل درباره پدری است که خوشحال از خبری، تصمیم می‌گیرد آن را با خانواده‌اش در میان بگذارد. اما دیدن بی‌تفاوتی‌های آن‌ها، باعث عصبانیت وی شده و در این میان این مسئله که پسرش تکلیف فرانسه‌اش را انجام نداده بهانه‌ای می‌شود تا عصبانیتش را سر وی خالی کند.

در داستان چکمه‌های هفت فرسخی، ماجرای شش پسربچه روایت می‌شود که با دیدن چکمه‌هایی پشت ویترین مغازه سمسار فروشی، تصمیم می‌گیرند آن را به دست بیاورند؛ چکمه‌هایی که هر کس را صاحب قدرت جادویی رفتن به هر جایی که بخواهد، می‌کند. در تلاش برای انجام این کار، پنج نفرشان مصدوم و در بیمارستان بستری می‌شوند و…

[ مطلب مرتبط: کتاب گتسبی بزرگ – همراه با اینفوگرافیک رمان – نشر ماهی ]

دیوار گذر

جملاتی از متن کتاب دیوار گذر

بدبختانه او یک هدف کم داشت. با خواندن روزنامه، مخصوصاً بخش‌های سیاسی و ورزشی که به نظرش فعالیت‌های آبرومندانه‌ای می‌آمدند، دنبال چیزی می‌گشت که الهام‌بخش او باشد. ولی در نهایت، وقتی دید آن‌ها هیچ روزنه‌ای برای افراد دیوار گذر باز نمی‌کنند، به ستون حوادث رضایت داد که به نظرش وسوسه انگیزتر می‌آمد. (از داستان دیوار گذر)

در طول روز به افراد زیادی برخوردم که حکم شامل حالشان نمی‌شود. بی‌اعتنایی و حق‌نشناسی‌شان نسبت به قربانی‌ها عمیقاً منزجرم می‌کند. نه تنها با این حکم ظالمانه مثل طبیعی‌ترین چیز دنیا برخورد می‌کنند، بلکه به نظر می‌آید که از آن لذت هم می‌برند. آدم هرگز نمی‌تونه خودخواهی انسان‌ها را از بیخ و بن از بین ببره. (از داستان کارت)

شاید تصور کنید که مردم از سر شادی و رهایی هورا کشیدند. ولی خبری از این حرف‌ها نبود، چون هیچ‌کس حس نکرد که جهشی در زمان داده شده است. حوادثی که باید در طول این دوره‌ی طولانی‌ای که ناگهان ناپدید شده بود رخ می‌داد، در تمام حافظه‌ها ثبت شده بود. همه زندگی‌ای را که فکر می‌کردند در طی این هفده سال از سر گذرانده‌اند، به خاطر می‌آوردند و یا گمان می‌کردند که به خاطر می‌آورند. (از داستان حکم)

ظهر، موقع برگشتن از مدرسه، با بغض و کینه به اعتماد بیش از اندازه و شبه مذهبی‌ای که نسبت به پدرش داشت، فکر می‌کرد. پدر چه کار داشت که در تفسیر این ضرب المثل دخالت کند؟ (از داستان ضرب المثل)

لحظه‌ای دیگر، از این سوی شیشه به زندگی‌ای نگاه می‌کرد که در آن سو انتظارش را می‌کشید، خودش را در آن زندگی می‌دید و در این شب زمستانی چنان به ویترین نزدیک شده بود که دهانش بخار کوچکی روی شیشه می‌انداخت. (از داستان چکمه های هفت فرسخی)