سرزمین مامورهاى مخفى یا اشتازى لند، از آلمانى مى گوید که با دیوارى، ٢٨ سال میان مردم سختى کشیده اش جدایى انداخت و با محدود کردن مردم، میان دیوار بلندى، آن ها را روز به روز بدبخت تر کرد.
آلمانى که حوادث صعب جنگ جهانى را پشت سر گذاشته بود حالا به دست جبهه ى پیروز جنگ تکه تکه مى شود. همه چیز تمام مى شود. جنگ جهانى دوم و شکست آلمان نازى در برابر نیمى از دنیا. هیتلر خودکشى کرد تا تمام جنایات این چهار سال، هولوکاست و غیره سر به مهر بماند.
اما پس از آن خاک آلمان میان آمریکا، انگلیس، فرانسه و روسیه تقسیم شد. بخش شرقى تحت کنترل و حاکمیت نیروهاى کمونیسم روس قرار گرفت و باقى آلمان به سه متحد دیگر رسید.
داستان کتاب سرزمین مامورهاى مخفى
آنا فاندر، روزنامه نگار استرالیایى، در کتاب اشتازى لند، جامعه ى کرم خورده ى آلمان شرقى را در پى گوش ها و چشمهایى بزرگ مى کاود، چشم ها و گوش هایى که هر حرکت، هر گفتار و هر فکرى را که در ذهن مردم مى رویید، به منزله ى دشنه اى بر پیکره ى آلمانِ سوسیالیستى مى دانستند.
هر حرکتى بلافاصله ثبت مى شد، هر سخن مشکوکى نگاشته مى شد و کم و بیش هر یک از شهروندان، پرونده اى در سازمان اشتازى داشتند.
در ابتدا، پس از سر برافراشتن دیوار، اشتازى براى حفاظت مردم در برابر تهدیدات آلمان غربى پایه ریزى شد، اما طولى نکشید که به حفاظت از بنیان هاى حکومت در برابر مردم، به ویژه آنها که تمایلات غربى داشتند، تغییر کاربرى داد و اینگونه بود که یادآور این پندار شد که “واى به روزى که بگندد نمک!”
درباره کتاب سرزمین مامورهاى مخفى
فاندر در خلال سال هاى ١٩٩۶ تا ٢٠٠۵ (به طور ناپیوسته) در آلمان زندگى میکرد و به دنبال شاهدان مى گشت. قربانیانِ حکومت و ماموران اشتازى.
نثر کتابِ فاندر همچون یک گزارش است، یک روایت که ممکن است در روزنامه با آن مواجه شوید. از احساسات و عواطف داستانى در آن خبرى نیست و این به خوبى سردى و تلخى را به خواننده منتقل مى کند.
- فاندر در خلال گفتگو ها با ظرافتى خاص به توصیف و گزارش حالات و تفکراتِ راوى مى پردازد.
- مردى که بى هیچ دلیل مشخصى دستگیر مى شود و پس از چند روز خبر خودکشى اش در سلولش را به گوش همسرش مى رسانند،
- زنى که جرمش گوش کردن به برنامه هاى رادیویى غربى ها بود،
- دختر جوانى که با پرونده سازى مواجه مى شود چون با پسرى در ایتالیا در ارتباط بوده،
- مامورانى که هنوز وفادار به آرمان هاى جمهورى دموکراتیک آلمان هستند و از آلمان غربى تحت عنوان دشمن یاد مى کنند.
این موارد، همه و همه راویان دردهایى هستند که از زبان فاندر در کتاب سرزمین مامورهاى مخفى به گوش ما مى رسد.
قسمت هایی از متن کتاب سرزمین مامورهاى مخفى
فقط یک کار هست که مى توان با عشاق سابق انجام داد؛ نوعى کالبدشکافى از رژه هاى حافظه که تمامِ بخش هاى مربوط به احساسات را جدا مى کند و آن را خشک و بى حرکت و ناتوان از آسیب زدن باقى مى گذارد. تاکسیدرمىِ عشقِ از دست رفته.
قوانین عشق مثل قانون جاذبه همه جاى دنیا یکسان است.
شاید استهزاء خصلتى شفابخش در خود داشته باشد. به هرحال نوعى رهایى از وحشت و عصبیانیت است.
پس از فروپاشى دیوار، رسانه هاى آلمان عنوان “کامل ترین دولت نظارتى در تمام اعصار” را به آلمان شرقى دادند. اشتازى در پایان کار خود ٩٧ هزار کارمند داشت که براى زیر نظر گرفتن کشورى با هفده میلیون جمعیت کافى بود؛ اما ١٧٣ هزار خبرچین هم در میان مردم داشت. برآورد مى شود در رایش سومِ هیتلر به ازاى هر دو هزار شهروند یک مامور گشتاپو وجود داشت و در شوروىِ زمان استالین یک مامور کا. گ. ب براى هر ۵٨٣٠ نفر. در جمهورى دموکراتیک آلمان یک مامور اشتازى با خبرچین به ازاى هر شصت و سه نفر وجود داشت. اگر خبرچین هاى پاره وقت را هم حساب کنیم، برخى تخمین ها به نسبتى معادل یک خبرچین براى هر ۶/۵ نفر مى رسند.
به تازگى پژوهش ها نشان داده است که افراد افسرده دیدگاه دقیق ترى نسبت به واقعیت دارند. هرچند این دقت پشیزى نمى ارزد چون افسرده کننده است و افراد افسرده عمر کوتاه ترى دارند. خوش بینان و افراد با ایمان در زندگى غیرواقعى خود خوشحال تر و سالم ترند.
در جمهورى دموکراتیک آلمان مردم مجبور بودند مجموعه اى از گزاره ها را حقیقت بدانند. برخى از این گزاره ها بنیادین بود مثل این تصور که ذات بشر فرایند در حال تغییرى است که مى توان آن را بهبود داد و این که کمونیسم راه انجام این کار است. بقیه، گزاره هاى خاص ترى بودند؛ این که اهالى آلمان شرقى آلمانى هاى مسئول هولوکاست (حتى تا اندازه اى) نبودند. که جمهورى دموکراتیک آلمان یک دموکراسى چند حزبى بود. که سوسیالیسم عاشق صلح بود. که هیچ فرد نازى در کشور باقى نمانده است و این که تحت لواى سوسیالیسم، فاحشگى وجود نداشت.
من دارم به تصور جمهورى دموکراتیک ،به عنوان موضوعى براى ایمان داشتن فکر مى کنم. کمونیسم دست کم در نسخه ى آلمان شرقى، نظام بسته اى از باورها بود. جهانى در خلاء بود که با جهنم و بهشت خودساخته اش، مجازات ها و رستگارى هایى تکمیل مى شد که در همین زمین صورت مى گرفت. بسیارى از مجازات ها صرفا بخاطر فقدان ایمان یا حتى شک به فقدان ایمان انجام مى شد. عدم وفادارى با جزیى ترین نشانه ها انداره گیرى مى شد.
مشخصات کتاب
- کتاب سرزمین مامورهاى مخفى
- نویسنده: آنا فاندر
- ترجمه: نرگس حسن لى
- انتشارات: مهرگان خرد
- تعداد صفحات: ۳۴۵
- قیمت: ۲۵۰۰۰ تومان
این مطلب توسط مهشید موسوی نوشته شده است.
نظر شما در مورد این کتاب چیست؟