امکان ندارد شما اهل کتاب و کتابخوانی باشید و چشمتان به یک سری کتاب‌های سرخ از نشر ثالث نیفتاده باشد. این سری از کتاب‌ها که تحت عنوان مجموعه سرخ شناخته می‌شوند، ترجمه بیژن اشتری هستند و اگر به تاریخ سیاسی علاقه‌مند باشید حتماً چند موردی از این کتاب‌ها را خوانده‌اید. کتاب خودآموز دیکتاتورها یکی از کتاب‌های این مجموعه است که می‌توان آن را به شکل یک کتاب جامع پیرامون کارهایی که دیکتاتورهای تاریخ انجام داده‌اند در نظر گرفت.
رندال وود و کارمینه دولوکا در این کتاب نگاهی دارند بر ترفندهای حکومتی، ویژگی‌ها، عادات و خصوصیات دیکتاتورهای کشورهای مختلف در سراسر جهان که در قالب مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها، با زبانی ساده و همه‌فهم و با ذکر نمونه‌های موجود، به کالبدشکافی نظام‌های دیکتاتوری می‌پردازد و چگونگی کارکرد این نوع نظام‌های حکومتی را برای خواننده برملا می‌کند.
پشت جلد کتاب خودآموز دیکتاتورها آمده است:
به دیکتاتورهای پیش از خودت نگاهی بینداز: شک نکن آن‌ها هم از یک خودآموز برای رسیدن به اوج قدرت استفاده کرده بودند! چرا تو استفاده نکنی؟ لابد می‌پرسی مگر چنین خودآموزی وجود دارد؟ در جوابت می‌گویم، بله، واقعاً وجود دارد و اتفاقاً الان آن را در دست داری. این کتاب راهنما را بخوان، قول می‌دهیم اگر دستورالعمل‌هایش را خوب بفهمی و خوب اجرا کنی، تو هم طعم شیرین قدرت مطالعه را خواهی چشید.
نویسندگان فرمول دیکتاتور شدن را در کتاب خودآموز دیکتاتورها با شما در میان می‌گذارند. فرمولی که مثال‌های متعددی دارد و هرکدام از آن‌ها از تاریخ کشوری بیرون کشیده شده‌اند. کتاب پیش رو، سری به بزرگترین دیکتاتورهای تاریخ زده و به زبان طنز و کنایه، از ویژگی‌های مشترک آن‌ها و جریان‌های سیاسی و اجتماعی برای خواننده‌ای می‌گوید که می‌خواهد دیکتاتور شود.
[ » معرفی و نقد کتاب: آداب دیکتاتوری – مجموعه خرد و حکمت زندگی ]
کتاب خودآموز دیکتاتورها
کتاب خودآموز دیکتاتورها کتابی از جنس و سنخ کتاب شهریار اثر ماکیاولی است. واقع‌بینی بی‌رحمانه کتاب، تداعی‌کننده فلسفه به شدت واقع‌بینانه ماکیاولی در کتاب شهریار است. در خودآموز دیکتاتورها احساسات‌گرایی و ترحم هیچ جایی ندارد، زیرا اگر کسی بخواهد یک رژیم دیکتاتوری برپا کند به اجبار باید نسبت به کل زندگی متمدنانه بشری بی‌رحم و از آن متنفر باشد.
در کتاب پیش رو، نویسندگان فرض را بر این گرفته‌اند که خواننده قصد دارد یک دیکتاتور مقتدر شود و آن‌ها نیز مشاوران و مدرسان او در این راه باشند. بنابراین نکته به نکته و ریز به ریز تاریخ جهان را ورق می‌زنند تا با مثال‌های ملموس و دقیق به خواننده یاد دهند که راه دیکتاتور شدن از کدام سمت است. این کتاب مجموعه‌ای از دستورالعمل‌هاست که با مطالعه آن‌ها می‌توان به سازوکار تلخ و بی‌رحمانه نظام‌های دیکتاتوری پی برد. این نظام‌ها هنوز با ما هستند و همچنان صدها میلیون تن را در جای‌جای کره خاکی در زیر سیطره خود دارند. نظامیان، پوپولیست‌ها، سیاستمداران جاه‌طلب، و حتی منتخبان مردم به شکلی مستمر در تلاشند تا اراده‌های افراطی و رادیکال خود را به مردم کشورشان تحمیل کنند.
در قسمتی از مقدمه کتاب آمده است:
دوست داری دیکتاتور بشوی؟ چرا که نه؟ کارت‌هایت را درست بازی کن و صاحب بهترین شغل روی زمین شو. آیا چیزی دوست داشتنی‌تر از قدرت عنان گسیخته، فرصت‌های اقتصادی نامحدود و لذت سرکوب مخالفانت سراغ داری؟ تمام دشمنانت را خوار و ذلیل کرده‌ای، ثروت کشورت در اختیار توست، همه‌چیز زیر نظر توست و تو تنها تصمیم گیرنده‌ای و حرف حرف توست و مردم کشورت تو را خدا گونه می‌پرستند.
بنابراین کتاب خودآموز دیکتاتورها در قالب مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها به کالبدشکافی نظام‌های دیکتاتوری می‌پردازد و چگونگی کارکرد این نظام‌های حکومتی را برملا می‌کند. زبان کتاب و نحوه برخورد نویسندگان با خواننده رویکردی طنزگونه دارد اما مثال‌های موجود در کتاب واقعی و بسیار تلخ هستند.
خودآموز دیکتاتورها مثل شهریار از فلسفه‌پردازی و نظریه‌پردازی درباره نظام دیکتاتوری خودداری می‌کند و با زبانی ساده و همه‌فهم برای خواننده شرح می‌دهد که دیکتاتورها چگونه قدرت خود را به دست می‌آورند، چگونه آن را حفظ می‌کنند و چطور به این دیکتاتوری ادامه می‌دهند.
کتاب حاضر در ۱۳ فصل نوشته شده است:
- رسیدن به قدرت
- توی بی‌همتا
- ساختن و اداره کردن حکومتت
- اداره کشور
- فرهنگ ترس
- سیاست و حزب
- نیروهای نظامی، امنیتی و اطلاعاتی
- ناآرامی، تظاهرات، آشوب
- مطبوعات، رسانه‌ها و ارتباطات
- جامعه بین‌الملل
- برپایی امپراتوری مالی‌ات
- انتخابات
- بازی پایانی‌ات
استالین، هیتلر، صدام، قذافی، مائو و بسیاری از مستبدان تاریخ که حتی ممکن است نامشان به گوش خواننده آشنا نباشد در کتاب خودآموز دیکتاتورها عرض‌اندام خواهند کرد تا فجایعی را که در دوره‌ی خود به بار آورده‌اند، کاملاً آشنا شوید. در کتاب آداب دیکتاتورها سری به کره شمالی می‌زنیم، به آفریقا و جریان‌های سیاسی آن سرک می‌کشیم و درعین‌حال از دیکتاتورهای خاورمیانه هم غافل نخواهیم شد. در کنار همه‌ی این‌ها، جریان‌های فکری و احزابی را می‌شناسیم که به لطف همین دیکتاتورها تشکیل شدند.
اطلاعاتی که در این اثر ارائه شده همگی با تفحص در مستندات تاریخی و اسناد معتبر به دست آمده‌اند. پانویس‌های مفصل کتاب نیز به شما کمک می‌کنند حتی اگر خیلی هم در جریان وقایع تاریخی نیستید، بازهم اشاره‌های تاریخی اثر حاضر را به خوبی درک کنید.
اما نکته‌ای که درباره کتاب حاضر وجود دارد این است که پیرامون موضوع دیکتاتوری و کارهایی که انجام داده‌اند کتاب‌های زیادی نوشته شده است. مجموعه سرخ از نشر ثالث نیز نمونه کامل‌تر و گسترده‌تری است که همه کارهای دیکتاتورهای مختلف جهان را تشریح کرده است. بنابراین شاید مطالب این کتاب، برای خواننده‌ای که در این زمینه مطالعه داشته است، تکراری و فاقد نکته جدیدی باشد.
[ » معرفی و نقد کتاب: راه باریک آزادی – اثر دارون عجم اوغلو ]
جملاتی از متن کتاب
گاهی مخالفانت موفق به برپایی تظاهرات‌های چشمگیری شده‌اند و عملا تو و رژیمت را به گوشه رینگ فرستاده‌اند. ادامه چنین وضعی بسیار خطرناک است زیرا رژیمت را در معرض نابودی قرار می‌دهد. تظاهرات پرشمارِ مخالفانت نه‌تنها اپوزیسیون را دلگرم و به آینده امیدوار می‌کند، بلکه بذر ترس و نومیدی را در دل‌های هوادارانت می‌کارد. در چنین وضعی باید از تاکتیک جوجیتسوی سیاسی استفاده کنی. فرض می‌کنیم دشمنانت تظاهرات میلیونی‌شان را برگزار و اعلام کرده‌اند که مرعوب روش‌های وحشیانه و سرکوبگرانه تو نخواهند شد. تو باید متقابلا اعلام کنی که هیچ قصدی برای سرکوب اعتراض‌های عمومی نداری و رژیمت طرفدار آزادی عقیده و آزادی اجتماعات است. سپس یک هفته بعد، تظاهراتت را برپا کن.
نیروهای اپوزیسیون اگر نتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و هماهنگ باشند، بسیار ضعیف می‌شوند و از شدت تهدیدشان کاسته خواهد شد. این کار چندان دشوار و پیچیده نیست: از وزارت مخابرات و ارتباطاتت بخواه که سرویس‌رسانی را متوقف کند؛ از شرکت برق بخواه که جریان برق را در مناطق حساس شهر قطع کند؛ و مانع دسترسی مردم به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی شو. اگر این کارها را بکنی، ناآرامی‌های خیابانی از حالت هدفمند خارج خواهد شد و حالتی کورکورانه به خود خواهد گرفت. مأموران امنیتی و نیروهای پلیس ضد شورش یک جریان اعتراضی غیرهدفمند را راحت‌تر سرکوب خواهند کرد.
هنگامی که جوّ جامعه دارد ملتهب می‌شود یا حتی قبل از داغ شدن جوّ جامعه نمایندگان رسانه‌ها را احضار کن و به آن‌ها تذکر بده که اگر مردم و معترضان را تحریک به ناآرامی و اغتشاش کنند، به شدیدترین شکل ممکن مجازاتشان خواهی کرد. تو در این مرحله همه تلاشت را باید بکنی که اعتراض‌ها در صورت منتقل شدن به کف خیابان‌ها، تا جایی که ممکن است اندک و کم‌اثر باشد. به سفیران و دیپلمات‌های خارجی ساکن پایتخت نیز باید یادآوری کنی پایشان را به اندازه گلیمشان دراز کنند و در مسائل داخلی کشورت به هیچ عنوان دخالت نکنند.
در ملأعام، مخالفانت را اراذل و اوباش، آلت دست قدرت‌های خارجی، مشتی احمق و کودن، گنگسترهای بی‌وجدان و فریب‌خوردگان رسانه‌های بیگانه، خطاب کن. این نوع فحاشی‌ها و انگ زدن‌ها فضا را برای سرکوب مخالفان آماده می‌کند.
مورد شوروی گویای این واقعیت است که در دوران معاصر، تظاهرات توده‌ای، چه دستاوردهای عظیمی می‌تواند داشته باشد.
برای قاضیان، دادگاه‌ها و ضابطان قضایی‌ات، روشن کن که پایان دوره محکومیتِ فلان زندانی سیاسی نابکار، هرگز به معنای آزاد شدنش از زندان نیست. از آن‌ها بخواه در همان روزی که او قرار است پس از ده ـبیست سال از زندان آزاد شود، حکم زندان تازه‌ای برایش صادر و به او ابلاغ کنند. هیچ مخالفی نباید گمان کند که از سرپنجه سرنوشت شومش رهیده است. تا زمانی که تو در رأس هستی، نباید اجازه دهی آب خوش از گلوی مخالفانت پایین برود. در مواجهه با زندانیان سیاسی، اصل پیش‌بینی‌ناپذیر بودن را اکیدآ رعایت کن. رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی‌ات موجب پخش و اشاعه ترس بین دشمنان بالقوه و بالفعلت خواهد شد. زندان پس از اعدام مفیدترین ابزار برای خاموش کردن صدای مخالفانت است.
اگر به تاریخ جهان در چند دهه گذشته نگاه کنی، پی می‌بری که گاهی یک حادثه کوچک و خاص منجر به بروز ناآرامی‌های عمومی و سرانجام شعله‌ور شدن آتش انقلاب شده است. این حوادث کوچک غالبآ مرگ‌های خشونت‌باری بوده‌اند که مستقیمآ به دیکتاتور یا پلیس مخفی‌اش یا سیاست‌های ویرانگر اقتصادی‌اش نسبت داده شده است.
«سازمان بازرسی امنیت کشور» اس‌اس‌آی در مصر بازوی اجرایی و قهریه رژیم حسنی مبارک بود. این تشکیلات اختیارات کاملی داشت و مأموریت‌هایش را با کمال قدرت و بی‌رحمی انجام می‌داد. «سازمان بازرسی» بر همه نهادهای کشور از جمله دانشگاه‌ها سیطره داشت و برای مثال رئیس هر دانشگاه در مصر فقط پس از کسب تأییدیه سازمان بازرسی می‌توانست بر مسند ریاست دانشگاه بنشیند. سازمان در استخدام و اخراج استادان دانشگاه‌ها دخالت مستقیم می‌کرد و حتی تعیین می‌کرد چه دانشجویانی حق ادامه تحصیل دارند و چه دانشجویانی ندارند.
پلیس از جهت دیگری هم مهم است. حفظ امنیت هر جامعه‌ای وابسته به وجود و حضور پلیس‌های مجهز و توانمند است. اما در کشورِ تو فقط کسانی باید امنیت داشته باشند که از تو حمایت و طرفداری می‌کنند و طبیعتآ نیروهای اپوزیسیون نباید از تو توقع داشته باشند که امنیتشان را تأمین کنی. مجازات کسانی که در انتخابات به تو رأی نداده‌اند، زندگی در یک جامعه بدون پلیس است.
پلیس در کشورت باید اختیار داشته باشد بی‌هیچ هشدار قبلی یا بی‌هیچ حکم قضایی‌ای به خانه مردم بریزد و هر جا را که خواست زیرورو کند.
مشخصات کتاب
- عنوان: کتاب خودآموز دیکتاتورها
- نویسنده: رندال وود و کارمینه دولوکا
- ترجمه: بیژن اشتری
- انتشارات: نشر ثالث
- تعداد صفحات: ۴۷۶
- قیمت چاپ چهاردهم – سال ۱۴۰۲: ۴۵۰۰۰۰ تومان
نظر شما در مورد کتاب خودآموز دیکتاتورها چیست؟ لطفا اگر این کتاب را خوانده‌اید، حتما نظرات ارزشمند خود را با کافه‌بوک در میان بگذارید. با نظر دادن در مورد کتاب‌ها در انتخاب کتاب به همدیگر کمک می‌کنیم.
[ همراه ما باشید در: کانال تلگرام کافه بوک ]
» معرفی چند کتاب دیگر با ترجمه بیژن اشتری:
