کتاب روزگار سخت جدیدترین اثر از نویسنده بزرگ آمریکای لاتین، ماریو بارگاس یوسا است و نویسنده در آن به یک «تحریفِ شگفت‌آور واقعیت» می‌پردازد که تاریخ جلوه داده شده است. در این اثر یوسا به تاریخ کشور گواتمالا و کودتای سال ۱۹۵۴ می‌پردازد و رمانی تاریخی تقدیم خواننده می‌کند.
خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا در سال ۱۹۳۶ در پرو به دنیا آمد. سال‌های نخست زندگی‌اش را در بولیوی گذارند و در رشته ادبیات تحصیل کرد. یوسا در گونه‌های مختلف ادبی از جمله نقد، جستارنویسی، نمایشنامه‌نویسی و روزنامه‌نگاری قلم زده و آثار مهمی آفریده است. او جوایز مختلفی را به دست آورده که از جمله آن می‌توان به جایزه سروانتس، مهم‌ترین جایزه ادبی در زبان اسپانیایی، و جایزه نوبل ادبیات اشاره کرد. بارگاس یوسا علاوه بر درخشش در دنیای ادبیات، در قامت چهره‌ای سیاسی نیز در کشورش شناخته‌شده است و در سال ۱۹۹۰ تا آستانه‌ی ریاست‌جمهوری نیز پیش رفت اما درنهایت انتخابات را واگذار کرد.
پشت جلد کتاب روزگار سخت خلاصه‌ای از داستان رمان آمده است:
گواتمالا، ۱۹۵۴، کودتای نظامی کارلوس کاستیو آرماس با حمایت ایالات متحده‌ی آمریکا، دولت قانونی خاکوبو آربنس را سرنگون می‌کند. در پس این اقدام، اتهامی دروغین نهفته بود که به صورت حقیقت جلوه داده شد و آینده‌ی آمریکای لاتین را دگرگون کرد: اینکه آربنس باعث ورود کمونیسم شوروی به قاره‌ی آمریکا می‌شود. روزگار سخت داستان توطئه‌های بین‌المللی و تضاد منافع در سال‌های جنگ سرد است.
از جمله دیگر رمان‌های ماریو بارگاس یوسا که در کافه‌بوک معرفی شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قبل از پرداختن به رمان بهتر است اشاره کنیم که نشر برج در چهارچوب قانون بین‌المللی «حق انحصاری نشر اثر» امتیاز ترجمه فارسی این کتاب را با بستن قرارداد خریداری کرده است. یوسا نیز در دست‌نوشته‌ای بر این موضوع تاکید و به خوانندگان ایرانی درود فرستاده است.
کتاب روزگار سخت
نویسنده کتاب را با شرح زندگی دو نفر آغاز می‌کند که به اعتقاد او بیشترین تاثیر را بر سرنوشت گواتمالا و به نوعی سراسر آمریکای مرکزی گذاشتند: ادوارد ال برنیز و سَم زیمورای. برنیز در زمینه روابط عمومی و پروپاگاندا فعالیت داشت و زیمورای تاجر جاه‌طلبی بود که موز صادر می‌کرد و بعدها شرکت یونایتد فروت را تاسیس و ریاست آن را بر عهده گرفت.
دیدار این دو نفر – یک تبلیغات‌چی و یک تاجر حریص – تاثیر بی‌اندازه‌ای بر سرنوشت میلیون‌ها نفر گذاشت. به این تاجر لقب هشت‌پا داده بودند که سراسر کشور گواتمالا و زمین‌های آن را مستبدانه در دست گرفته بود. تاجر به کمک تبلیغات‌چی و پروپاگاندای او نیاز داشت تا تصویر بدی که از او و شرکت یونایتد فروت درست شده بود تغییر دهد. بنابراین همکاری این دو نفر شروع و سقوط گواتمالایی که در پی تفکرات رئیس‌جمهور منتخب در حال اصلاحات ارضی بود آغاز شد. اما مشکل فقط گواتمالا نبود:
گواتمالا فقط بخش کوچکی از عرصه‌ی فعالیت ماست. مشکل سرایت این تفکرات به دیگر کشورهای آمریکای مرکزی و کلمبیاست. اگر اندیشه‌ی «تبدیل شدن به دمکراسی مدرن» در این کشورها منتشر شود، یونایتد فروت باید با مسائلی مثل اتحادیه‌ها، رقابت بین‌المللی، پرداخت مالیات، تضمین بیمه‌ی پزشکی و بازبشستگیِ کارگرها و خانواده‌هایشان دست به گریبان شود و آماج نفرت و حسادتی قرار بگیرد که همیشه در کشورهای فقیر در قبال شرکت‌های پیشرو و کارآمد وجود دارد. حالا خدا نکند که شرکتش آمریکایی هم باشد. (کتاب روزگار سخت اثر ماریو بارگاس یوسا – صفحه ۲۷)
همان‌طور که اشاره شد، مسئله اصلی کتاب روزگار سخت مرور تاریخ و کودتایی است که در سال ۱۹۵۴ اتفاق افتاد. قبل از کودتا، حکومت خاکوبو آربنس به کمونیست بودن متهم شد و تبلیغات‌چی‌های شرکت یونایتد فروت با استفاده از قدرت پول‌های کلان و نفوذ در بین آدم‌های سیاسی در واشنگتن به این اتهام قدرت بخشیدند. آمریکا نیز درگیر جنگ سرد بود و به هیچ وجه نمی‌خواست شوروی در قاره آن‌ها نفوذ کند. بنابراین سیاستمدارن واشنگتن بیش از پیش تحریک شدند و سرانجام تصمیم گرفتند خاکوبو آربنس را سرنگون کنند.
اما روشی که آمریکا در نظر گرفت متفاوت بود. این روش توسط رُخ‌تبری یعنی کاستیو آرماس پیشنهاد شده بود. او از تبعیدشدگان گواتمالایی بود که رابطه خوبی با رئیس‌جمهور قانونی کشورش نداشت.
با انتخاب آیزنهاور به ریاست جمهوری ایالات متحده در ژانویه‌ی ۱۹۵۳، آمریکا سرانجام تصمیم گرفته بود آربنس را سرنگون کند، آن‌هم نه از طریق طرح و برنامه‌های سیاسی، بلکه همان‌طور که رخ‌تبری طلب می‌کرد، از راه مسلحانه.(کتاب روزگار سخت اثر ماریو بارگاس یوسا – صفحه ۶۵)
آنچه که تا به اینجا خواندید، واقعیت‌های تاریخی بود اما داستان کتاب بخش‌های مختلف دیگر را نیز شامل می‌شود. از جمله شخصیت‌های مهم که در کتاب آمده است می‌توان به ملکه زیبایی گواتمالا اشاره کرد که خود یوسا با او صحبت کرده و بعد از پایان کتاب نیز بخش‌هایی از این گفت‌وگو آمده است. همچنین چهره‌هایی مانند تروخیو و آبس گارسیا در کتاب روزگار سخت حضور دارند که اگر کتاب سور بز را خوانده باشید جذابیت رمان را برای شما بیشتر می‌کند. در ادامه بیشتر درباره ارتباط این رمان و رمان سور بز صحبت می‌کنیم
لازم است اشاره کنیم که دانستن واقعیت‌های تاریخی جذابیت کتاب را کم نمی‌کند. نویسنده با جلو و عقب بردن زمان و با روایت سرنوشت شخصیت‌های حقیقی، هیجان زیادی به کتاب می‌دهد و تا لحظه‌ی آخر خواننده نمی‌داند چه چیزی انتظارش را می‌کشد. بنابراین با خیال راحت کتاب را مطالعه کنید و نگران این نباشید که تاریخ گواتمالا را مرور کرده‌اید.
[ معرفی کتاب: کتاب چرا ادبیات؟ – اثر ماریو بارگاس یوسا – ترجمه عبدالله کوثری ]
درباره کتاب ماریو بارگاس یوسا
بارگاس یوسا در این رمان که شباهت زیادی با دیگر آثارش دارد به تاریخ کشور گواتمالا در دوره‌ای خاص پرداخته است. دوره‌ای که در آن عوامل مختلف دست به دست هم دادند تا مانع پیشرفت گواتمالا و چه‌بسا بیشتر کشورهای آمریکای لاتین شوند. روزگار سخت اشاره به روزهای سخت کشور گواتمالا در زمانه‌ای دارد که شرکت یونایتد فروت، آمریکای درگیر جنگ سرد، تروخیوی مستبد و زخم‌خورده و افراد نالایق همه و همه در پی سهم بردن از منابع کشور هستند.
در رمان روزگار سخت یکی از موضوعات مهم سرنوشت اقشار مختلف از جمله روشنفکران، نظامی‌های داخلی و خارجی، شرکت‌هایی که نفع‌شان در جنگ است، مردم عادی و حتی رئیس‌جمهور منتخب و قانونی بسیار خواندنی و مهم است. هر یک از این گروه‌ها اگر کارهای متفاوتی انجام می‌دادند می‌توانستند سرنوشت کشور را تغییر دهند اما در نهایت تاریخ به گونه‌ای رقم خورد که همیشه باعث حسرت خوردن گروه‌های مختلف می‌شود.
به گفته خود نویسنده این کتاب: آمریکای لاتینِ وحشت و بربریت و خشونت را بازمی‌نماید؛ جهانی بس مجذوب‌کننده برای ادبیات، ولی نه برای زندگی واقعی؛ جهانی سرشار از بیدادگری.
در ابتدای کتاب سخنی از چرچیل آمده که می‌گوید: «تا هفتاد و نه سالگی اصلا اسم این خراب شده، گواتمالا، به گوشم نخورده بود.» شخصاً با اینکه اسم گواتمالا را شنیده بودم اما حقیقتا هیچ ایده‌ای نداشتم که گواتمالا یک کشور در آمریکای لاتین است و یا اینکه اصلا روی نقشه دقیقا کجاست. اما نکته مهم همراه شدن با تاریخ این کشور است چرا که سرنوشتی بسیار شبیه به سرنوشت ایران در یک برهه زمانی خاص دارد. برخی از منتقدان میوه‌ی موز را شبیه به نفت می‌دانند و کودتای ۱۹۵۴ گواتمالا را با کودتای ۲۸ مرداد مقایسه می‌کنند. بنابراین شاید مطالعه این رمان و آگاهی از کودتای ۱۹۵۴ در گواتمالا خالی از لطف نباشد.
ابتدا و انتهای کتاب شبیه به جستار است و به حدی خوب نوشته شده که شخصاً دوست داشتم تمام کتاب به همین شکل باشد اما یوسا رمان‌نویس است. رمان‌نویسی که تاریخ را به خوبی درس می‌دهد. حتی می‌توان گفت یوسا در کتابش هنر رمان‌نویسی را فدا می‌کند تا تاریخ را بهتر و روشن‌تر بیان کند. این موضوع شاید تنها دلیل ضعیف بودن کتاب نسبت به سایر رمان‌های او باشد.
اگر کتاب روزگار سخت را با کتاب چشم انتظار در خاک رفتگان مقایسه کنیم، این ضعف بیشتر به چشم می‌خورد. کتاب چشم انتظار در خاک رفتگان نیز به گواتمالا و شرکت یونایتد فروت و جنبش مردم در اعتراض به این شرکت و حکومت پشتیبان آن می‌پردازد. اما میگل آنخل آستوریاس با داستانی به مراتب قوی‌تر رمانی بسیار قوی خلق کرده که پیشنهاد می‌کنم حتما نگاهی به آن داشته باشید.
در نهایت شاید رمان روزگار سخت نسبت به کتاب‌هایی مانند سور بز و یا کتاب جنگ آخرالزمان چندان قوی نباشد اما همچنان حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و پیشنهاد می‌کنم اگر به کارهای یوسا علاقه دارید از مطالعه آن غافل نشوید. ضمن اینکه اگر قصد خواندن کتاب سور بز را دارید، پیشنهاد می‌کنیم اول این رمان را بخوانید. حضور تروخیو در این رمان و آشنایی با او می‌تواند خواندن رمان سور بز را بسیار برای خواننده لذت‌بخش کند.
[ معرفی کتاب: کتاب داستان‌های کوتاه آمریکای لاتین – ترجمه عبدالله کوثری ]
جملاتی از کتاب روزگار سخت
زیمورای، در گیرودار سفرهایش، موز را در جنگل‌های آمریکای مرکزی کشف کرده و سرخوشانه به‌فراست دریافته بود که چه سود مالی‌ای می‌تواند از آن میوه کسب کند. پس شروع کرد به انتقال موز با کشتی به نیواورلئان و دیگر شهرهای آمریکا. از همان آغاز، با استقبال زیادی مواجه شد، چندان که تقاضای فزاینده او را از تاجر صرف به کشت‌کار و تولیدکننده‌ی جهانی موز بدل کرد. این سرآغاز یونایتد فروت بود؛ شرکتی که از سال‌های نخست دهه‌ی پنجاه، شبکه‌اش را در هندوراس، گواتمالا، نیکاراگوئه، ال‌سالوادور، کاستاریکا، کلمبیا و چندین جزیره کارائیب گسترده بود و بیش از اکثر شرکت‌های آمریکایی، و حتی دیگر کشورهای جهان، دلار تولید می‌کرد. (کتاب روزگار سخت – ۲۱)
خاکوبو کودکی و نوجوانی‌اش را در آن سرزمین‌های مرتفع زندگی کرد؛ جایی که توده‌های سرخ‌پوست از تهی‌دستی در رنج بودند و بی‌رحمانه به دست زمین‌داران استثمار می‌شدند. به این ترتیب، از همان سن‌وسال کم، فهمید که در گواتمالا معضل جدیِ نابرابری اجتماعی، استثمار، و فلاکت وجود دارد. (کتاب روزگار سخت – ۴۹)
وقتی کاستیو آرماس توضیحات برنیز را در این‌باره شنید که تبلیغات چگونه می‌تواند انواع‌واقسام اندیشه‌ها و بیم و امیدها را به جامعه تزریق کند، دهانش از تعجب باز ماند. در این فقره که بی‌بروبرگرد جواب داده بود. آقای برنیز و پول یونایتد فروت توانسته بودند به جامعه‌ی آمریکا و حتی دولت واشنگتن بقبولانند که گواتمالا اسیر کمونیسم شده است و آربنس شخصاً این تحولات را هدایت می‌کند. (کتاب روزگار سخت – ۷۲)
خاکوبو آربنس از همان زمان، یعنی نخستین سال‌های افسری‌اش در ارتش، مثلِ ماریا کریستینا و رفقای غیرنظامی‌ای که به‌واسطه‌ی ماریا کریستینا به آن‌ها رفت‌وآمد داشت، به این نتیجه رسید که کلید تغییر و ابزار اجتناب‌ناپذیر برای آغاز تحول در جامعه‌ی گواتمالا، اصلاحات اراضی است. می‌بایست ساختار فئودالی حاکم بر زمین‌ها را دگرگون می‌کردند. (کتاب روزگار سخت – ۱۰۰)
در طول فقط دو هفته، گواتمالا پوست انداخته بود. انگار اثری از حکومت خاکوبو آربنس نمانده و به جایش، کشوری آشفته‌حال سر برآورده بود که در آن، شکار کمونیست‌های واقعی و فرضی به وسواس ملی تبدیل شده بود. چند نفر به سفارتخانه‌های کشورهای آمریکای لاتین پناه برده بودند؟ صدها و چه‌بسا هزاران نفر. (کتاب روزگار سخت – ۱۲۶)
جنبه‌ی دیگری نیز که در تاریخ پیگردهای سیاسی در گواتمالا از دوره‌ی تفتیش عقاید به این سو بی‌سابقه بود، سوزاندن «مدارک زیان‌بار و خراب‌کارانه» بود که در پادگان‌ها و فضاهای عمومی صورت می‌گرفت. جزوه‌ها، شب‌نامه‌ها، روزنامه‌ها، مجلات و کتاب‌هایی را – از نویسدگانی که به طرز غریبی گزینش شده بودند، مثل ویکتور هوگو و داستایفسکی – در آتش می‌سوزاندند و در اطراف آتش، کودکان مثل شب سن خوان بازی می‌کردند. (کتاب روزگار سخت – ۲۷۱)
می‌دانی بعد از تمام این اتفاقاتی که به سرم آمده، آرتورو، با تمام این چیزهایی که به سر این کشور آمده، به چه نتیجه‌ای رسیده‌ام؟ به اینکه انسان موجود پستی است. انگار ته وجود تک‌تک ما هیولایی خوابیده، که فقط منتظر است لحظه‌ی مناسب فرابرسد تا سروکله‌اش پیدا شود و ویرانی به بار بیاورد. (کتاب روزگار سخت – ۲۸۷)
شُرشُر عرق می‌ریخت. نه از گرما، چون از روی تخت پره‌های پنکه را که تندتند بالای سرش می‌چرخیدند می‌دید و نم‌بادی را که می‌وزاندند، روی صورتش حس می‌کرد. از ترس بود. (کتاب روزگار سخت – ۳۲۲)
مشخصات کتاب
- عنوان: روزگار سخت
- نویسنده: ماریو بارگاس یوسا
- ترجمه: سعید متین
- انتشارات: برج
- تعداد صفحات: ۳۶۰
- قیمت چاپ دوم – سال ۱۳۹۹: ۸۵۰۰۰ تومان
- جلد گالینگور
نظر شما در مورد کتاب روزگار سخت چیست؟ لطفا اگر این کتاب را خوانده‌اید، حتما نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید. با نظر دادن درباره کتاب‌ها در انتخاب کتاب به همدیگر کمک کنیم.
[ لینک: کانال تلگرام کافه بوک ]
» معرفی دو کتاب دیگر از نشر برج:
