شروع خواندن فلسفه همیشه می‌تواند چالش‌برانگیز و سخت باشد چراکه خواننده با خود احساس می‌کند به سراغ کتاب‌هایی پیچیده خواهد رفت که فهم آن‌ها فراتر از توانایی‌هایش است. اگر شما هم چنین دیدگاهی دارید، کتاب سقراط اکسپرس کتابی است که به احتمال بسیار زیاد طرز فکر شما را دگرگون می‌کند.
پیوند خوردن زندگی راوی و زندگی فلاسفه در گذشته در کنار لحن طنز و شیرینی که نویسنده دارد باعث شده این کتاب در کنار تلاش برای راهنمایی و پاسخ دادن به سوالات زندگی و چالش‌های فکری، کتاب حاضر را به یک کتاب روان و خواندنی تبدیل کند. در کتاب حاضر دستورالعمل و راهکارهای مشخص وجود ندارد اما کمک می‌کند تا با داشتن دیدگاهی باز و مرور فلسفه، بهتر با توانیم با مسائل زندگی کنار بیایم.
در قسمتی از متن پشت جلد کتاب آمده است:
توجه یعنی عشق. عشق هم یعنی توجه. هر دو یک چیزند. سیمون وی می‌نویسد:
«آدم‌های غمگین هیچ چیز از این دنیا نمی‌خواهند جز اینکه کسی پیدا شود و بهشان توجه کند.»
فقط وقتی به آن «درجه‌ی ناب و کمیاب سخاوت» می‌رسیم که توجه بی‌دریغ و بی‌چشمداشتمان را نثار کسی می‌کنیم. به همین دلیل وقتی از پدر و مادر یا عشق زندگی‌مان بی‌توجهی می‌بینیم، خیلی اذیت می‌شویم چون بی‌محلی و بی‌توجهی‌شان را به بی‌عشقی تعبیر می‌کنیم.
آخرش هم همین حس توجه برایمان می‌ماند تا به دیگران عرضه کنیم. باقی چیزها مثل پول، احترام، یا نصیحت جایگزین‌های کم‌توانی هستند. وقت هم همین‌طور. وقت گذاشتن برای کسی که توجهی به او نداریم بدترین کار ممکن است. بچه‌ها خیلی غریزی این جور چیزها را خوب می‌فهمند؛ توجه الکی را از ده فرسخی تشخیص می‌دهند.
[ » معرفی مطلب مرتبط: معرفی کتاب برای شروع فلسفه ]
کتاب سقراط اکسپرس
حکمت را باید از دانش جدا دانست. همان مهارتى که در مواجهه با موقعیت‌هاى متفاوت با دانش اندوخته‌مان نیاز داریم به کارش بگیریم. و این مهارت به واقع ضروری‌تر از دانش است. این، تمام چیزی‌ست که این کتاب سعی در گفتنش دارد. اثباتِ اینکه مى‌شود دو واژه‌ی «فلسفه» و «کاربردى» ورای کاغذ هم معنا بگیرند و از فلسفه براى بهتر زیستن بهره برد.
کتاب در سه بخش اصلی و ۱۴ فصل نوشته شده است. سه بخش اصلی سپیده‌دم، ظهر و غروب نام دارد. اریک وینر در کتاب سقراط اکسپرس از ۱۴ فیلسوف نام می‌برد، و در هر فصل، به بخشی از منش و رفتار یک فیلسوف می‌پردازد، که با به‌کار گیری‌اش در زندگی، شاید بتوان زیستِ بهتری داشت. در نظر داشته باشید که شما در هر بخش صرفا با وجهی از زیستِ آن فیلسوف روبرویید، نه با تمامیتِ فلسفه و نظریاتش. آن وجهِ پرداخته شده هم طبیعتاً وجهِ مثبتى‌ست، بدونِ پرداخت به وجه‌های تاریکِ آن فیلسوف. از آنجاکه شما نه با فلسفه، که با جستاری فلسفی روبرویید، نمی‌شود انتظار داشت که کتاب از این منظر فراتر برود.
در واقع نویسنده فیلسوف را از جایگاهِ والایش تا انداز‌ه‌ی یک انسانِ معمولى فروکاسته تا عادات و منشش را از منظر اخلاق واکاوی کند. و در این مسیر است که ما می‌توانیم همراهِ این لحنِ خودمانی، با اورلیوس از خواب برخیزیم، با سقراط حیرت کنیم، با روسو قدم بزنیم، با اپیکور لذت ببریم، با نیچه حسرت نخوریم، با سیمون دوبووار پیر شویم و با مونتنی مرگمان را بپذیریم.
سقراط اکسپرس پرسش‌های فلسفی تنهایی، مرگ، دل‌زدگی، ملال، بیداری، و «اصلاً آخر بیدار شوم که چه» را چنان شیرین و جذاب پیش روی خواننده می‌گذارد که چنین پرسش‌های مهم و ترسناکی تبدیل به داستانی آرام و دل‌نشین می‌شوند.
در بخش‌هایی از کتاب احساس می‌کردم تمام این درس‌ها را نمی‌شود در زندگی مدرن یا در هر جامعه‌ای پیاده کرد. و باید هر رفتاری را در بستر تاریخی و اجتماعی خودش سنجید. اما خوشبختانه خود نویسنده بعد از الهام گرفتن از جهان‌بینی هر فیلسوف، آن را در زندگی روزمره امروزی شبیه‌سازی می‌کند تا ببیند آیا واقعا در دنیای مدرن هم می‌تواند صدق کند یا از اعتبار می‌افتد؟
حُسنِ نویسنده همین است؛ پشت فلسفه قایم نمی‌شود، غایب نیست، لابلای متن و نقل قول ها حاضر است. می‌توان گفت نگاه مطلق‌گرا یا صفر و صد به مسائل ندارد، هیچ چیز را عیناً پذیرا نیست. نقادِ این تفکرات هم هست و جای شک را برای ما هم باقی می‌گذارد. درست همان چیزی که بیش از هرچیز، لازمه‌ی «فلسفیدن» است.
قرار نیست با این کتاب شیوه زندگی‌تان عوض شود. این کتاب در بهترین حالت، در تلاش است شیوه تفکر شما را نسبت به خیلی از مسائلی که با آن سروکار دارید کمی قلقلک دهد. نویسنده با این رویکرد که فلسفه را «شیوه تفکر» مى‌داند معتقد است که «هر سوال، تمنایى‌ست براى درک خودمان». و از همین منظر، غایتِ کتاب سقراط اکسپرس می‌تواند رجعتى هرچند کوتاه به خودمان باشد.
[ » معرفی و نقد کتاب: از رویا که حرف می‌زنیم – مجموعه خرد و حکمت زندگی ]
جملاتی از متن کتاب
بی‌توجهی یک‌جور خودخواهی است. به این نتیجه رسیده‌ایم که هر چه در سرمان می‌‌گذرد، از باقی امور دنیا مهم‌تر و جذاب‌تر است. برای همین آدم‌های خودشیفته به همه‌چیز خیلی بی‌توجهند؛ حس توجهشان انگار محبوس و راکد مانده. توجه نیروی حیات است؛ باید در بدن جاری باشد. نگه داشتنش مثل کشتنش است.
چون در هند سخنِ آن پیر شنیدم، تأمل کردم. دیدم هیچ طبیبی نمی‌تواند جسم انسان را سلامتِ ابدی ببخشد، پس طبابت پیش چشمم خوار شد و در پیِ معنای زندگی و خوشبختی و حقیقت برآمدم چندان که سال‌ها در میان اصحاب حکمت و ادیان جست‌وجو کردم. و حیران بماندم میان آن‌ها، بدیدم «اگر در حیرت روزگار گذرانم» فرصتِ عمر از دست برود و «ناساخته رحلت باید کرد»، چون مجادلهٔ پیروانِ طریقت‌ها و ستیزشان را می‌دیدم سرگشته بودم. روزی آخر با خود گفتم ای دل! دریغا که اگر در این وادیِ حیرت بمانی به هیچ منزل نرسی، و «راه مخوفست و رفیقان ناموافق و رحلت نزدیک و هنگامِ حرکت نامعلوم»، یعنی مرگ بیاید و از هدفت بازمانده باشی «چنانکه هردو جهان از دست بشود». پس آن‌وقت دانستم بایستی جوهرِ طریقت‌ها و حکمت‌ها را اختیار کنم.
طرفدارانِ ماندن در رختخواب دلایل محکمی برای خودشان دارند. مثلاً اینکه رختخواب گرم و امن است؛ گیرم به راحتیِ بطن مادر نباشد ولی گرم‌ونرم که هست!
گرسنه‌ایم. یک‌ریز به خورد خودمان می‌دهیم، ازنو عطش داریم اما. عطشمان بعضی مواقع کم است؛ گاهی هم که اتفاقی چیزی در دنیا می‌افتد و ترس همه‌جا رخنه می‌کند باز سروکله‌اش پیدا می‌شود و برای بلعیدنمان شاخ‌وشانه می‌کشد. می‌رویم سراغ گوشی‌های هوشمندمان. به اشارهٔ انگشتی هرچه از دانش بشری بخواهیم دم‌دست است: از مصر باستان گرفته تا فیزیک کوانتوم. همه را یک‌جا به خوردِ خودمان می‌دهیم، اما همچنان گرسنه‌ایم.
گرسنه‌ایم. یک‌ریز به خورد خودمان می‌دهیم، ازنو عطش داریم اما. عطشمان بعضی مواقع کم است؛ گاهی هم که اتفاقی چیزی در دنیا می‌افتد و ترس همه‌جا رخنه می‌کند باز سروکله‌اش پیدا می‌شود و برای بلعیدنمان شاخ‌وشانه می‌کشد. می‌رویم سراغ گوشی‌های هوشمندمان. به اشارهٔ انگشتی هرچه از دانش بشری بخواهیم دم‌دست است: از مصر باستان گرفته تا فیزیک کوانتوم. همه را یک‌جا به خوردِ خودمان می‌دهیم، اما همچنان گرسنه‌ایم.
بزرگ‌ترین مشکل و مانع شاید همین آدم‌های دور و برمان باشند. شاید مارکوس در حدِ جملهٔ معروفِ ژان پل سارتر، که می‌گفت «جهنم یعنی دیگران» پیش نرفت، اما خب حسابی نزدیک شده بود به قضیه وقتی می‌گفت «صبح که بیدار می‌شوید به خودتان بگویید: آدم‌هایی که قرار است امروز ببینم از دم فضول، بی‌چشم‌و‌رو، ازخودراضی، حسود، و عبوسند.» از زمان مارکوس تا امروز چیزی عوض نشده.
نوع بشر از دوران روم باستان حسابی ترقی کرده، اما مسئلهٔ بزرگ رختخواب همچنان لاینحل مانده. هیچ‌کس هم از آن در امان نیست. از رئیس‌جمهورش بگیر تا دهقان، آشپز معروف، متصدّی تریای استارباکس، امپراتور روم، یا نویسنده‌ای روان‌رنجور، همه از دم به یک اندازه از قوانین اینرسی متأثریم. همه لَخت و بی‌حال و رخوتی، در انتظار نیروی محرک بیرونی‌ایم که بیاید و کاری کند.
مشخصات کتاب
- عنوان: سقراط اکسپرس
- نویسنده: اریک وینز
- ترجمه: شادی نیک رفعت
- انتشارات: گمان
- تعداد صفحات: ۳۷۲
- قیمت چاپ پنجم – سال ۱۴۰۲: ۳۵۵۰۰۰ تومان
- مجموعه خرد و حکمت زندگی
👤 نویسنده مطلب: نگار نوشادی
نظر شما در مورد کتاب سقراط اکسپرس چیست؟ آیا تا به حال از مجموعه خرد و حکمت زندگی کتابی مطالعه کرده‌اید؟ لطفا اگر این کتاب را خوانده‌اید حتما نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید.
[ همراه ما باشید: کانال تلگرام کافه بوک ]
» معرفی چند کتاب از نشر گمان:
