در قسمتی از کتاب واقعیت ناپیدا روولی، نویسنده کتاب، می‌گوید که فیزیک بیش از آن‌که درباره اعداد و فرمول‌ها باشد، دربارۀ تصاویر است. پیش‌بینی‌های عددی و فرمول‌ها در نهایت برای کشیدن تصویری کارآمد و کامل از جهان به کار می‌آیند. فیزیک چیزی نیست جز یک نقاشی که به جای قلم‌مو و رنگ، از فرمول‌ها و اعداد استفاده می‌کند. این گفته درباره فیزیک شاید بهترین و جالب‌ترین چیزی باشد که تا به حال درباره فیزیک خوانده‌ام.
کتاب واقعیت ناپیدا نیز، کتابی دربارۀ تصاویر است: یک کتاب نقاشی. فرمول‌ها و اعداد را فراموش کنید و به نقاشی شگفت‌انگیز، درخشان و تکان‌دهندۀ روولی از جهان چشم بدوزید. اما تصویری که نویسنده روی پرده انداخته، حاصل منطقی چند نظریه شناخته شده و مهم فیزیک است: کوانتوم، نسبیت عام و مدل استاندارد. روولی پله‌پله تاریخ فیزیک را مرور می‌کند و پیش می‌آید تا در نهایت از نظریه‌هایی معقول، نتایجی حیرت‌آور بگیرد.
در قسمتی از متن پشت جلد کتاب آمده است:
کارلو روولی از یونان باستان، از همان آغاز دانش، شروع می‌کند و پله‌پله پیش می‌آید: از اتم‌های دموکریتوس و صورت‌های مثالی افلاطون و ارسطو تا دایره‌های بطلمیوس و دنیای دانته، از آونگ گالیله و ماه نیوتن تا امواج فارادی و معادلات ماکسول، از نسبیت اینشتین و عدم قطعیت هایزنبرگ تا سیاهچالهٔ ویلر و اطلاعات هاکینگ. این سفری است به دنیای جذاب فیزیک از اتم‌های آغازین جهان تا نظریهٔ اطلاعات، با زبانی چنان ساده که گاه خواننده با تردید به خود می‌گوید: «آیا همه‌اش همین است؟ همین قدر ساده؟»
اگر شما هم مانند بیشتر مردم نمی‌توانید تصاویر و نقاشی‌های باشکوه فیزیک را در ذهن‌تان تصور کنید، حتماً این کتاب را بخوانید و بدانید که یکی از خوشخوان‌ترین و جذاب‌ترین کتاب‌های فیزیک در سراسر جهان است که همه می‌توانند از آن استفاده کنند.
[ » معرفی و نقد کتاب: کتاب جهش اجتماعی – اثر ویلیام فون هیپل ]
کتاب واقعیت ناپیدا
کارلو روولی، که او را استیون هاوکینگ جدید نامیده‌اند، درباره کتاب حاضر می‌نوسید:
شبی در سال ۲۰۱۲ وقتی که تک و تنها مشغول رانندگی طولانی‌ای از ایتالیا به فرانسه بودم، فهمیدم تنها راه قابل‌فهم برای توضیح شکل تازه از زمان و مکان این است که داستان را از ابتدا تعریف کنم: از دموکریتوس شروع کنم و تمام راه را تا کوانتوم‌های فضا بپیمایم. به هر حال این همان راهی بود که خود من از طریق آن کل داستان را فهمیده بودم.
بنابراین در این کتاب، نویسنده از یونان باستان، از همان آغاز دانش، شروع می‌کند و پله‌پله پیش می‌آید: از اتم‌های دموکریتوس و صورت‌های مثالی افلاطون و ارسطو تا دایره‌های بطلمیوس و دنیای دانته، از آونگ گالیله و ماه نیوتن تا امواج فارادی و معادلات ماکسول، از نسبیت اینشتین و عدم قطعیت هایزنبرگ تا سیاهچالهٔ ویلر و اطلاعات هاکینگ. این سفری است به دنیای جذاب فیزیک از اتم‌های آغازین جهان تا نظریهٔ اطلاعات، با زبانی چنان ساده که گاه خواننده با تردید به خود می‌گوید: «آیا همه‌اش همین است؟ همین قدر ساده؟»
می‌توان گفت این کتاب، تاریخ علم فیزیک به ساده‌ترین شکل ممکن است. اینکه چه کسی اول شروع کرد به فکر کردن و از کجا علم معاصر شکل گرفت و ما علم حاضر را وامدار چه کسانی هستیم و مهم‌تر از همه جهان از چه چیزی تشکیل شده است.
کتاب واقعیت ناپیدا با بنیادها سر و کار دارد. بنیادهای ماده، بنیادهای فکر، بنیادهای دانش و بنیادهای تخیل. بعید می‌دانم که چیزی از باورها و تصوراتتان از جهان وجود داشته باشد که بعد از خواندن این کتاب به ارتعاش و تلاطم نیفتد. آیا معتقدید که «زمان وجود دارد»؟ باور دارید که «فضا وجود دارد»؟ خیال می‌کنید که «جهان بی‌انتهاست»؟ تصور می‌کنید که «بیگ‌بنگ نقطهٔ آغاز هستی است»؟ شنیده‌اید که «هرچه به سیاهچاله برسد نابود می‌شود و دیگر برنمی‌گردد»؟ از کلماتی مانند «بی‌شمار» و «بی‌نهایت» زیاد استفاده می‌کنید؟ اگر نتوانید طاقت بیاورید، این کتاب همهٔ این تصورات شما را از آنچه «واقعیت» تلقی می‌کنید شخم می‌زند.
این کتاب شما را به تماشای جهانِ عمیقاً تکان‌دهنده‌ای دعوت می‌کند که هم این جهانِ پیش چشمتان است هم نیست. هم آن جهانی است که خوانده‌اید و شنیده‌اید، هم نیست. روولی جنون دانته در نوشتن و خطرپذیری فیزیک‌دان‌های مدرن را در هم آمیخته و با نثری چنان ساده و زنده دموکریتوس و آناکسیماندر را قدم‌زنان تا مرزهای سیاهچاله و کیهان پیش برده است که مخاطب هر لحظه ممکن است از خود بپرسد که او نویسنده‌ایی است کارکشته با چند رمان یا یکی از بزرگ‌ترین فیزیک‌دان‌های نظری زندهٔ جهان؟
کتاب در ۴ بخش و ۱۳ فصل نوشته شده که فهرست مطالب آن عبارت است از:
بخش اول: ریشه‌ها
۱- دانه‌ها
۲- کلاسیک‌ها
بخش دوم: شروع انقلاب
۳- آلبرت
۴- کوانتوم‌ها
بخش سوم: فضای کوانتومی و زمان رابطه‌ای
۵- فضا زمان کوانتومی است
۶- کوانتوم‌های فضا
۷- زمان وجود ندارد
بخش چهارم: فراسوی فضا و زمان
۸- فراسوی مه‌بانگ
۹- تاییدهای تجربی؟
۱۰- سیاهچاله‌های کوانتومی
۱۱- پایان نامتناهی
۱۲- اطلاعات
۱۳- راز
درنهایت اینکه ممکن است فکر کنید با کتابی تخصصی روبه‌رو هستیم و خواندن آن برای هرکسی راحت و مناسب نیست. باید بگوییم مطالب کتاب ساده نیست اما به شکلی بیان شده که علاقه‌مندان به راحتی آن را درک کنند. نویسنده نیز به هنگام نوشتن کتاب، به این موضوع فکر کرده و حتی در مقدمه خود چنین نوشته است:
وقتی این کتاب را می‌نوشتم چنین مخاطبی در ذهن داشتم: کسی که در مورد فیزیک امروز دانش زیادی ندارد – یا اصلاً دانشی ندارد – اما مشتاق است بفهمد درباره بافت بنیادین جهان چه چیزهایی می‌دانیم و چه چیزهایی را هنوز نمی‌دانیم و کجا باید به دنبال آنها بگردیم. این کتاب را نوشتم تا زیبایی نفس‌گیر چشم‌اندازی را به نمایش بگذارم که از جایی که من ایستاده‌ام قابل رویت است.
[ » معرفی و نقد کتاب: کتاب انسان خداگونه – اثر یووال نوح هراری ]
[ » معرفی و نقد کتاب: کتاب نظم زمان – اثر کارلو روولی ]
جملاتی از متن کتاب
ساده‌ترین راه برای فهم ایده‌ها آغاز کردن از ریشه‌های این ایده‌هاست و تعداد زیادی از ایده‌هایی که مبنای فهم جهان قرار گرفته‌اند، حدود دو هزار سال پیش زاده شده‌اند.
ایده نظام دموکریتوس به شدت ساده است: کل جهان از فضای بی‌حدومرزی تشکیل شده که تعداد بی‌شماری اتم در آن سرگردانند. فضا نه حد و حدودی دارد، نه بالا و پایینی، نه مرکزی و نه مرزی. اتم‌ها به غیر از شکل‌شان هیچ کیفیت دیگری ندارند: نه وزنی، نه رنگی، نه طعمی.
بافت جهان این گونه است. واقعیت این گونه است. اشیا چیزی نیستند جز محصول تصادفی همین حرکت و ترکیب اتم‌ها. تنوع نامتناهی موادی که سازنده جهان‌اند و صرفاً نتیجه همین ترکیب اتم‌هاست.
رنگ چیست؟ به زبان خیلی ساده، رنگ فرکانس یا سرعت نوسان امواج الکترومغناطیسی یعنی همان نور است. هرچه موج سریع‌تر نوسان کند، نور آبی‌تر می‌شود. هرچه آرام‌تر نوسان کند، نور قرمزتر می‌شود. رنگ، آن‌گونه که ما آن را درک می‌کنیم، واکنش روان‌فیزیکی ما به سیگنال‌هایی عصبی است که حسگرهای چشم ما تولید کرده‌اند. حس‌گرهایی که می‌توانند تفاوت فرکانس‌های مختلف امواج الکترومغناطیسی را تشخیص دهند.
افلاطون محتوای عرفانی دست‌وپاگیر و بی‌مصرف نظریهٔ فیثاغورس را دور انداخت و پیام مفید آن را جذب و پالایش کرد: بهترین زبان برای فهم طبیعت، ریاضیات است. دستیابی به این بصیرت، بسیار مهم و یکی از دلایل موفقیت علم غربی است. مطابق روایات، افلاطون این جمله را بر سردر مدرسهٔ خود حک کرده بود: «آن که هندسه نمی‌داند وارد نشود.»
مکانیک کوانتومی به ما یاد می‌دهد که جهان را بر حسب «فرایندها» بفهمیم نه بر حسب «اشیائی» که اینجا و آنجا قرار گرفته‌اند. یک فرایند، عبور از یک برهم‌کنش به برهم‌کنشی دیگر است. ویژگی‌های اشیاء فقط در لحظهٔ برهم‌کنش، یعنی در لبهٔ فرایندها و تنها در رابطه با اشیاءِ دیگر، خود را به‌شکلی دانه‌ای آشکار می‌کنند. پیش‌بینی آنها به‌طرزی قطعی ممکن نیست. تنها راه، پیش‌بینی احتمالی آنهاست. این شیرجهٔ عمیق بور و هایزنبرگ و دیراک بود به عمق ماهیت اشیاء.
هرچه تلسکوپ‌هایمان قوی‌تر می‌شود، چیزهای عجیب‌تر و غیرمنتظره‌تری در آسمان مشاهده می‌کنیم. هرچه دقیق‌تر به جزئیات ریز ماده می‌نگریم، چیزهای بیشتری از ساختار اعجاب‌انگیز آن کشف می‌کنیم. امروزه ما نه‌تنها مه‌بانگ را – انفجاری که ۱۴ میلیارد سال پیش، تمام کهکشان‌ها از آن به وجود آمدند – مشاهده می‌کنیم، بلکه در حال نگاه کردن به فراسوی آن هم هستیم. ما دریافته‌ایم که فضا خمیده است اما همچنین پیش‌بینی می‌کنیم که همین فضا از نوسانات ذرات کوانتومی ساخته شده است.
زمان یکی از اجزای بنیادی جهان نیست و به این دلیل پدیدار می‌شود که جهان بسیار بزرگ است و ما سیستم‌های کوچکی در این جهان هستیم که تنها با متغیرهای بزرگ‌مقیاس برهم‌کنش می‌کنیم.
یک موجود زنده، سیستمی است که برای اینکه همواره خودش بماند، مدام خود را از طریق برهم‌کنش پیوسته با جهان خارج بازسازی می‌کند. در میان موجودات زنده آن‌هایی به زندگی ادامه می‌دهند که در انجام این کار کارآمدترند و به همین خاطر موجودات زنده خصلت‌هایی را از خود بروز می‌دهند که برای بقای آنها مناسب‌تر است. به همین دلیل، رفتارشان تفسیرناپذیر است و ما آنها را از روی قصد و هدفشان تفسیر می‌کنیم.
مشخصات کتاب
- عنوان: واقعیت ناپیدا
- نویسنده: کارلو روولی
- ترجمه: علی خدادادی شاهی
- انتشارات: نو
- تعداد صفحات: ۲۶۳
- قیمت چاپ ششم – سال ۱۴۰۲: ۱۷۰۰۰۰ تومان
نظر شما در مورد کتاب واقعیت ناپیدا چیست؟ لطفاً اگر این کتاب را خوانده‌اید، نظرات و تفکرات خود را پیرامون کتاب با ما در قسمت کامنت‌های همین معرفی کتاب با ما به اشتراک بگذارید. با صحبت کردن پیرامون کتاب، درک و فهم خود را از کتاب بیشتر خواهیم کرد.
[ همراه ما باشید در: کانال تلگرام کافه بوک ]
» معرفی چند کتاب دیگر از نشر نو:
