کتاب زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر اثری از استانیسلاو ماتسکه‌ویچ است که در آن از زاویه‌ای متفاوت زندگی و به شکل محدودتری آثار این نویسنده بزرگ را بررسی کرده است. این کتاب برای شناخت داستایفسکی و مسائلی که در زندگی از سر گذرانده است، یک کتاب متوسط محسوب می‌شود و شما اگر علاقه دارید از زندگی و آثار داستایفسکی بیشتر بدانید می‌توانید به کتاب‌های خوب دیگری هم مراجعه کنید.
استانیسلاو ماتسکه‌ویچ، نویسنده، روزنامه‌نگار، حقوق‌دان و سیاست‌پیشه لهستانی است که در ۱۸۹۶ در سن‌پترزبورگ به دنیا آمد. طی حمله ارتش آلمان به لهستان ناچار به ترک وطن شد و خود را به پاریس و بعد در لندن اقامت گزید و سرانجام پس از بازگشت به وطن در سال ۱۹۶۶ در ورشو دنیا را بدرود گفت.
در پشت جلد کتاب، قسمتی از گفته نویسنده درباره داستایفسکی آمده است که می‌گوید:
نویسندگان سراسر جهان هزاران شگرد را به کار گرفته‌اند تا چندگونگی طرز بیان قهرمانان‌شان را نشان دهند. داستایفسکی اما پاها را در یک کفش کرده است تا بزرگ‌ترین تفاوت‌ها را در کامل‌ترین شباهت‌ها ارائه دهد. درست عین این‌که کسی ثابت کند که بزرگ‌ترین تفاوت میان رنگ‌های گوناگون نیست، بلکه میان ته‌رنگ‌های بسیار به هم نزدیک یک گونه رنگ است.
از جمله کتاب‌های داستایفسکی که در کافه‌بوک معرفی شده‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که با کلیک روی هر کدام می‌توانید معرفی کامل آن‌ها را بخوانید:
همچنین برای شناخت داستایفسکی می‌توانید کتاب‌های دیگری مانند کتاب داستایفسکی جدال شک و ایمان – کتاب فلسفه داستایفسکی و کتاب بوطیقای داستایفسکی را بخوانید. این سه کتاب از جمله بهترین کتاب‌هایی هستند که درباره این نویسند روس ترجمه شده‌اند. در ادامه نیز به معرفی کتاب زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر خواهیم پرداخت.
زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر
این کتاب در بیست و سه فصل نوشته شده است و نویسنده در فصل اول آن از چیزی صحبت می‌کند به اعتقادش داستایفسکی را داستایفسکی کرد. در واقع مهم‌ترین اتفاق زندگی این نویسنده روس را آنا می‌داند. نویسنده اعتقاد دارد ما داستایفسکی را مدیون آنا هستیم. او می‌گوید داستایفسکی پس از آشنایی با آنا شاهکارهای خود را خلق کرد و قبل از آن صرفا نویسنده‌ای درجه دو یا حتی درجه سه بود. بنابراین اگر فداکاری بی‌مانند آنا نبود ما نویسنده‌ای بزرگ نداشتیم. در این باره می‌نویسد:
آنا به صحنه می‌آید. تمام شاهکارهای داستایفسکی از لحظه آشنایی با آنا آفریده می‌شوند. او در آن زمان چهل و پنج سال دارد، نویسنده‌ای درجه دو یا سه شناخته می‌شود، از بیماری صرع رنجور است، تبعید با اعمال شاقه را از سر گذرانده است و خطر به زندان افتادن باز هم تهدیدش می‌کند – این بار به دلیل بدهکاری‌هایش. آنا دختری نوزده ساله است. تمام یا نزدیک به تمام آنچه داستایفسکی پیش از آشنایی با آنا نوشته بود، اندک نشانه‌هایی از نبوغ در خود داشت… اگر آنا نبود، نام داستایفسکی هرگز در دایره‌المعارف‌های جهان نمی‌آمد. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۱۴)
پس از فصل اول که به آنا اختصاص داده شده است، نویسنده کتاب خود را با شرح کودکی داستایفسکی و فضای آن زمان روسیه ادامه می‌دهد و به خواننده نشان می‌دهد که زندگی داستایفسکی چگونه او را تحت تاثیر قرار داده است و این تاثیرات در کتاب‌های داستایفسکی چگونه بازتاب داده شده‌اند.
سرفصل‌های این کتاب عبارتند از: آنا / کودکی / شهرت مستعجل / در آستانه حبس و تبعید با اعمال شاقه / خانه مردگان / سمی پالاتینسک / گمانه‌زنی درباره معمای دهکده استپانچیکوو / شفیره نوچه / اسلاوپرستان / غرب گرایان / قیام لهستان ۱۸۳۶ / پولینا / آنیوتا / جنایت و مکافات / نیه‌توچکای زنده / زجر دادن آنا / ابله / نزاع با تورگنیف / جن‌زدگان / رسالت باوری روسی / داستایفسکی و نکراسوف / خودشناسی روان‌شناسانه / پیروزی و مرگ.
همان‌طور که از عنوان کتاب برمی‌آید این کتاب قاعدتا باید در مورد زندگی و آثار داستایفسکی باشد، اما هنگامی که کتاب را می‌خوانید می‌بینید که نویسنده گاهی آنقدر به حاشیه می‌رود که شک می‌کنید آیا این کتاب واقعا درباره داستایفسکی است یا خیر. همچنین کتاب در بیشتر مواقع حالت رمان‌گونه پیدا می‌کند و استانیسلاو ماتسکه‌ویچ انگار که بخواهد به اتفاقات هیجان بدهد آن‌ها را به شکلی متفاوت بیان می‌کند. از جمله این موارد می‌توان به صحنه‌ای اشاره کرد که داستایفسکی و دیگر محکومان در انتظار اعدام بودند. این توصیفات گاهی خواندنی و بسیار جذاب هستند اما در بیشتر مواقع می‌توان آن را حاشیه دانست.
در بهترین حالت می‌توان این کتاب را متوسط دانست. کتابی بیشتر درباره اتفاقات معروفی است که در روسیه در زندگی داستایفسکی رخ داده‌اند. آنچه که درباره آثار داستایفسکی در این کتاب آمده است تقریبا به طور کامل در کتاب‌های دیگر هم یافت می‌شود اما از برخی نکات مفید این کتاب هم نمی‌توان گذشت.
[ لینک مرتبط: زندگی و آثار فیودور داستایفسکی – مروری بر زندگی و فلسفه ]
اگر به خواندن آثار این نویسنده بزرگ روس علاقه‌مند هستید اما نمی‌دانید از کدام اثر شروع کنید پیشنهاد می‌کنم مطلب زیر را بخوانید:
جملاتی از کتاب زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر
او و برادر بزرگ‌ترش، میخائیل، برای ورود به مدرسه مهندسان نظامی راهی پترزبورگ می‌شوند. از آن به بعد داستایفسکی اهل پترزبورگ شد و پترزبورگی باقی ماند. بعدها در گوشه‌های گوناگون دنیا اقامت گزید: در سیبری، در آسیای مرکزی، در آلمان، کنار دریاچه ژنو و در فلورانس. اما حال و هوای پترزبورگ همه‌جا همراهش بود. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۳۱)
معمولا در آثار داستایفسکی نوعی بی‌صبری وجود دارد. او همواره با نوعی بی‌تابی بر کاغذ درازنویسی می‌کند. انگار این نویسنده نابغه کاملا خاطرجمع نیست که خواننده‌اش با دقت به او گوش فرا می‌دهد و پنداری پیوسته لازم می‌بیند گوشه لباس خواننده را بکشد. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۸۵)
داستایفسکی پیش از تبعید نویسنده‌ای درجه دوم است، پیرو گوگول. بعد از تبعید نویسنده‌ای نابغه می‌شود، اما در آن زمان دیگر پیرو راویان انجیل است. او می‌خواست نویسنده‌ای روسی باشد اما در نتیجه پیوند با کتاب مقدس به نویسنده‌ای جهانی بدل شد. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۹۲)
داستایفسکی در داستانش از این دیدگاه دفاع می‌کند که آن نظام اخلاقی مطلوب میان افراد بشر را نمی‌توان صرفا با امر و نهی‌ها برقرار کرد، بلکه آن عامل باطنی است که باید مدافع آن باشد. روند داستان دقیقا نشان از همین نیت مولف دارد. در اطراف فرمان «آدم نکش» هیاهویی از استدلال‌ها و ضداستدلال‌ها برمی‌خیزد، هیاهویی آنقدر بلند که دیگر اصلا چیزی در آن مفهوم نیست، اما به محض ظاهر شدن آن عامل درونی، بدون هیچ کلامی، در سکوت اما نیرومند و پرهیبت، باعث می‌شود که همگان دریابیم جنایت به نام اهداف نیک نمی‌تواند موفقیت‌آمیز باشد، و کاری است بی‌معنا، ابلهانه و گناهکارانه. داستایفسکی در داستانش این اندرزها را از زبان کسی ابراز نمی‌کند، بلکه مهم‌ترین نکته‌ها را به طور سربسته، به شیوه‌ای احساسی و به اشاره بیان می‌کند. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۱۷۷)
«شوهرم همیشه رمان‌هایش را برای من دیکته می‌کرد. این کار شیرین زندگی‌ام بود. در باطن به خود می‌بالیدم که من اولین نفری هستم که آثار نویسنده نامدار را می‌شنوم، مغرور از این‌که به آفرینش آثارش مدد می‌رسانم و این‌که من، فقط من، آن همه سایه و روشن‌ها را می‌شنوم که داستایفسکی به سخنان قهرمانانش می‌دهد، درست در لحظه‌هایی که این کلمات آفریده می‌شدند و بر زبان می‌آمدند. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۱۹۱)
او هرگز رنج‌های جسمی را توصیف نمی‌کند، هیچ‌گاه توجهی به آن مسائل ندارد، طیف شکنجه‌های موردنظر او متشکل از رنج‌های وجدانی و اخلاقی است و ابراز مورد علاقه‌اش تحقیر انسان است و برانگیختن خصوصی‌ترین عواطف در وجودش. دقیقا از آن گونه که آدم‌های معمولی هرگز به زبان نمی‌آورند، بلکه آن‌ها را در اعماق وجودشان پنهان می‌کنند. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۲۴۲)
چند روز خسته‌کننده و آشفته خاکسپاری و سوگواری آغاز شد. در خانه کوچک نویسنده بزرگ، جایی تنگ که به‌سادگی مبله شده بود، هزاران نفر ازدحام کردند. دختر کوچک داستایفسکی گل‌برگ‌های دسته گل‌هایی را که برخی روی سینه مرده می‌گذاشتند می‌کند و به یادگاری به حاضران می‌داد. (زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر – صفحه ۲۹۲)
مشخصات کتاب
- عنوان: زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر
- نویسنده: استانیسلاو ماتسکه‌ویچ
- ترجمه: دکتر روشن وزیری
- انتشارات: نی
- تعداد صفحات: ۲۹۳
- قیمت چاپ اول – سال ۱۳۸۹: ۵۶۰۰ تومان
نظر شما در مورد این کتاب چیست؟ لطفا اگر این کتاب را خوانده‌اید، حتما نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید. از میان آثار داستایفسکی کدام اثر را بیشتر دوست دارید؟
[ لینک: اینستاگرام کافه‌بوک ]
» معرفی چند کتاب دیگر از داستایفسکی:
