همه‌ی ما می‌دانیم که خواندن کتاب چه مزایا و فوایدی دارد، از گسترش دایره لغات گرفته تا یادگیری موضوعات و چیزهای جدید! از طرفی یک مشکل کوچکی وجود دارد؛ کتاب خواندن را از کجا شروع کنید؟ چگونه علاقه به کتاب را به سبک زندگی تبدیل کنید؟ اگر تازگی شروع به خواندن کتاب کردید، چگونه تشخیص دهید که کدام کتاب برای شما مناسب است؟ در ادامه با ما همراه باشید تا ۱۲ تکنیک پروراندن عادت به مطالعه بررسی کنیم.
احتمالا شما هم با ما موافق باشید که شروع مطالعه یا مطالعه‌ی همیشگی کار آسانی نیست. اما نگران نباشید، برای کسانی که می‌خواهند مطالعه را به بخشی از زندگی خود تبدیل کنند، در زیر چندین مرحله و نکته آورده‌ایم که در این مسیر به آنها کمک زیادی خواهد کرد. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
۱۲ تکنیک برای ایجاد عادت مطالعه
در ادامه ۱۲ تکنیک به شما معرفی می‌کنیم تا به کمک آن بتوانید عادت به مطالعه را در خود ایجاد کنید:
۱- هدف‌تان را مشخص کنید.
اولین قدم و شاید مهم‌ترین قدم این است که بدانید دقیقا هدف‌تان از مطالعه چیست! انتخاب و نحوه خواندن یک متن یا کتاب به دلیل شما برای خواندن آن بستگی دارد. همانطوری که می‌دانید خواندن یک رمان با خواندن یک کتاب فلسفی سنگین متفاوت است. در نتیجه مهم است که پیش از هر چیزی هدف‌تان از مطالعه را بدانید.
اساساً دو نوع کتاب‌خوان وجود دارد: گروهی از افراد می‌خوانند چون از خواندن لذت می‌برند. آنها هر کتابی که برایشان جالب باشد را می‌خوانند. این گونه مطالعه لزوماً برای رشد یا حل مشکل نیست و تنها سرگرمی است که اهمیت دارد، فارغ از اینکه موضوع یا مفهوم کتاب پربار یا مهم باشد. اما گروه دیگر خوانندگانی هستند که برای حل مشکلات می‌خوانند. آنها مطالعه می‌کنند تا ذهن خود را تقویت کنند و کیفیت زندگی خود را بهتر کنند.
شما چرا قصد ایجاد عادت مطالعه را دارید؟ اولین قدم را از همینجا شروع کنید.
۲- با موضوعات و ژانرهایی که دوست دارید شروع کنید.
تا زمانی که به کتاب علاقه نداشته باشید و به موضوع آن اهمیتی ندهید، از خواندنش هم لذت نخواهید برد. دیگر مدرسه‌ای در کار نیست که خودتان را مجبور به خواندن کتابی کنید. پس چرا وقت خود را برای کتابی تلف کنید که هیچ لذتی از آن نمی‌برید؟ اگر همه‌ی دوستان‌تان کتاب جین آستین را دوست دارند، این بدان معنا نیست که شما هم حتما باید آن را دوست داشته باشید.
از هر چیزی مهم‌تر، حس رضایت و لذتی است که شما را به خواندن کتاب جذب می‌کند. با آنچه برای شما جذاب است شروع کنید. دوست دارید درباره چه چیزی بخوانید؟ دوست دارید در مورد چه چیزی یاد بگیرید؟ از چه موضوعاتی هیچ وقت خسته نمی‌شوید؟ فقط کافی است قبل از انتخاب کتاب، کمی به این سوالات فکر کنید و بعد به شکار کتاب بروید.
۳- از لیست‌های پیشنهادی کتاب کمک بگیرید.
فقط کافی است یک ژانری را انتخاب کنید و در گوگل آن را جستجو کنید تا چندین لیست از بهترین‌های آن برایتان بیاید. به دنبال کتاب‌های روانشناسی هستید؟ کتاب‌های رمانتیک؟ فرقی نمی‌کند موضوع آن چه باشد، در اینترنت و با یک جستجو می‌توانید لیستی از بهترین‌های آن را ببینید. یکی دیگر از مزیت‌های این لیست‌ها، خلاصه‌ی کوتاهی است که از کتاب‌ها در اختیارتان قرار می‌دهد و به شما این امکان را می‌دهد تا به راحتی و با توجه به علاقه‌تان، کتاب موردنظرتان را انتخاب کنید.
۴- پیشخوانی کنید.
کتاب بسیار معروفی درباره کتابخوانی وجود دارد، تحت عنوان «چگونه کتاب بخوانیم» که توسط مورتیمر جی. آدلر، نویسنده و فیلسوف معروف آمریکایی نوشته شده است. در این کتاب، آقای آدلر دقیقا به موضوع می‌پردازد که چگونه باید کتابی که قصد خواندنش را دارید شروع کنید. او توصیه می‌کند:
اول، شما نمی‌دانید که آیا می‌خواهید کتاب را بخوانید. شما نمی‌دانید که آیا این کتاب ارزش خواندن و تحلیل‌های بیشتری دارد یا خیر. اما شما بر این باروید که این کتاب ارزشمند است، یا حداقل حاوی اطلاعات و بینش‌هایی است که اگر بتوانید آنها را کشف کنید، برای شما ارزشمند خواهد بود. مسئله‌ی بعدی زمان محدود شماست که آیا می‌توانید تمام اطلاعات ارزشمند آن را با توجه به زمان محدودی که دارید کشف کنید؟ در این مورد، کاری که باید انجام دهید این است که کتاب را مرور کنید، یا همانطور که برخی ترجیح می دهند بگویند، آن را «پیشخوانی» کنید. پیش خوانی اولین مرحله کتابخوانی است. در این مرحله، هدف اصلی شما باید این باشد که متوجه شوید آیا کتاب به مطالعه دقیق‌تری نیاز دارد یا خیر. بصورت کلی، پیشخوانی می‌تواند در یک نگاه چیزهای زیادی درباره کتاب به شما بگوید تا راحت‌تر تصمیم بگیرید.
ما معمولا بصورت طبیعی در حین خواندن مطالب و مقالات اینترنتی از این مهارت اسکیمینگ بصورت ناخودآگاه استفاده می‌کنیم. حالا فقط کافی است این مهارت را قبل از شروع یک کتاب هم بکار ببرید. نگاهی به عناوین فصل‌ها و بخش‌های مختلف کتاب بیندازید؛ مقدمه و پشت جلد کتاب را هم فراموش نکنید، کمی آن را ورق بزنید و بصورت تصادفی یک یا دو خط از آن را بخوانید. اگر بعد از این کارها همچنان کتاب به نظر جالب می‌آید و دوست دارید بیشتر درباره آن بدانید، پس مطمئن باشید این کتاب همان چیزی است به دنبالش هستید.
۵- از قانون ۵۰ صفحه استفاده کنید.
بارها پیش آمده که کتابی را شروع کرده‌ایم و با اینکه کلی درباره‌اش تحقیق کرده بودیم و بنظرمان جالب می‌آمد، پس از خواندن چند صفحه، آن را دوباره رها کردیم. برای رها کردن کتاب هم لازم نیست حتما دلیل خاصی داشته باشید. شاید آن کتاب در آن زمان برایتان جذاب نباشد و اگر بعدها دوباره به آن بازگردید بتوانید تمامش کنید.
باز هم تاکید می‌کنم که شما باید از کتابی که می‌خوانید لذت ببرید. در نتیجه اگر بعد از چند صفحه دیدید زمان دارد کند می‌گذرد و بارها به شماره صفحه نگاه می‌کنید که چرا پیش نمی‌رود، خودتان را عذاب ندهید. هر چقدر هم یک کتاب عالی به نظر برسد، ممکن است در آن زمان و شرایط کتاب مناسب شما نباشد.
در جایی درباره‌ی قانون ۵۰ صفحه خواندم که در چنین شرایطی بسیار مفید است. این قانون می‌گوید که ۵۰ صفحه کافی است تا بدانیم آیا کتاب موردنظر ارزش خواندن دارد یا نه. اگر در ۵۰ صفحه آنقدر به آن علاقه‌مند شدید که اصلا متوجه گذر زمان و صفحات نشدید، خب عالی است! به خواندنش ادامه دهید. اما اگر به هر دلیلی خواندن کتاب برایتان سخت است تا ۵۰ صفحه ادامه دهید. اگر همچنان نظرتان عوض نشد و کتاب برایتان جذاب نیست، کتاب را رها کنید و زمان دیگری به آن برگردید.
۶- زمانی از روز را فقط به مطالعه اختصاص دهید.
مطالعه زمان زیادی از شما نمی‌برد. تنها چیزی که سخت است، اختصاص دادن زمان خاصی به آن و شروع یک برنامه همیشگی است. به زمان‌هایی که در طول روز تلف می‌کنید و وقت خالی بین کارهایتان دقت کنید و آنها را با خواندن کتاب پر کنید.
نکته کلیدی این است که مطالعه باید همیشگی و روزانه باشد. اگر امکانش هست کتاب را در کیف خود بگذارید و هر زمانی که بیکار بودید، در مترو، اتوبوس و کافه کتاب مطالعه کنید. یا حتی می‌توانید شب‌ها قبل از خواب را به کتاب اختصاص دهید و قبل از خواب کمی آرامش بگیرید. اینگونه عادت به مطالعه را در خورد ایجاد می‌کنید.
۷- پیوسته و آهسته پیش بروید.
برای اینکه بتوانید مطالعه را تبدیل به یک عادت کنید، باید به طور منظم و پیوسته پیش بروید. داشتن یک برنامه‌ی مطالعه روزانه و منظم باعث می‌شود تا مطالعه به بخشی از روزتان تبدیل شود. مهم نیست که نیم ساعت وقت می‌گذارید یا دو ساعت همینکه، بخشی از روزتان را به آن اختصاص دهید کافی است. بی‌شک بعد از مدتی این زمان هم بیشتر می‌شود.
از طرفی اگر به تازگی مطالعه را شروع کردید، حتما احساس می‌کنید که در مقایسه با دیگران خیلی کند می‌خوانید. اولا خواندن سریع همیشه هم خوب نیست. هرچه سریعتر مطالعه کنید، احتمال درک مطلب کمتر می‌شود. ثانیا خواندن یک فرآیند مادام العمر است، یادگیری دقیق و آهسته به شما کمک می کند در طول زمان سریعتر شوید. بنابراین صبور باشید و به خودتان سخت نگیرید.
فقط کافی است یک برنامه مطالعه روزانه برای خودتان بچینید و هرچقدر که می‌توانید مطالعه کنید و به آن پیوسته این برنامه رو دنبال کنید.
۸- خواندن را با یک پلنر کتاب شروع کنید.
دفترچه‌های پلنر در مطالعه به شما کمک زیادی می‌کنند. با اینکه همه‌ی ما برای سرگرمی یا لذت، کتاب می‌خوانیم اما فراموش نکنید که قصد داریم تا عادت مطالعه را در خود بپرورانیم و یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد چنین عادتی، استفاده از یک پلنر کتابخوانی است. پلنر کتابخوانی به شما کمک می‌کند تا طبق یک برنامه‌ی از پیش تعیین شده به طور مداوم مطالعه کنید.
تنها چیزی که لازم دارید، یک برنامه‌ریزی عالی است. شما حتی می‌توانید تعداد صفحات، کتاب‌ها و میزان ساعت مطالعه را در این دفترچه یادداشت کنید تا همیشه جلوی چشمانتان باشد و با انجام هر هر بخش از لیست، یک خط قرمز رویش بکشید تا انگیزه و انرژی بگیرید.
یکی از پلنرهای پرطرفداری که توسط کتابخوان‌های بسیاری توصیه می‌شود، دفترچه برنامه‌ریزی مطالعه نشانک است. این دفترچه به شما کمک می‌کند کتاب‌هایی که می‌خوانید یا قرار است در آینده آنها را بخوانید، دسته‌بندی کنید و خلاصه یا برشی از کتاب را برای خودتان در بخشی یادداشت کنید تا دوباره به آن برگردید و آن را فراموش نکنید.
توصیه می‌کنم در دفترچه پلنر کتابخوانی خود دو مورد را حتما یادداشت کنید. اولی لیست کتاب‌هایی است که خوانده‌اید به همراه یک تصویر کلی از آن. سعی کنید نظر شخصی خود را درباره آن بنویسید (چیزهایی که درباره کتاب دوست داشتید یا نداشتید)، خلاصه‌اش کنید و به آن امتیاز بدهید.
دومی لیستی از کتاب‌هایی است که می‌خواهید در آینده بخوانید. غیرممکن است که اسم همه‌ی کتاب‌هایی که می‌شنوید یا از جایی می‌خوانید را به خاطر بسپارید. در نتیجه بهترین راهکار این است که آنها را در گوشه‌ای از کتاب یادداشت کنید.
۹- به گروه‌های کتابخوانی بپیوندید.
گروه‌های کتابخوانی یکی از بهترین راه‌هایی است که شما را مجبور به خواندن کتاب می‌کند. این روش برای افرادی که نمی‌توانند برای خود برنامه‌ریزی کنند یا به برنامه‌ریزی خود پایبند بمانند، بسیار مناسب است. با عضویت در گروه، شما خود را در قبال مطالعه مسئول می‌دانید و زمانی را برای مطالعه اختصاص خواهید داد. یکی دیگر از مزایای گروه‌های کتابخوانی این است که با افراد هم‌سلیقه و هم‌فکر خود آشنا میشوید و دوستان کتاب‌خوان زیادی پیدا می‌کنید.
۱۰- آنچه را که می‌خوانید را تجسم کنید.
توانایی تجسم شخصیت‌ها و اتفاقات رمان نقش بسیار مهمی در لذت بردن و درک کتاب دارد. بعضی از افراد که قوه‌ی تخیل خوبی دارند، براحتی و بدون هیچ مشکلی کل داستان را می‌توانند تصور کنند اما بعضی دیگر برای انجام این کار باید تلاش کنند. خوشبختانه، قوه تخیل را می‌توان از طریق تمرین تقویت کرد و یکی از بهترین تمرینات هم خواندن کتاب است.
قرار گرفتن در معرض انواع سناریوها، توصیف شخصیت‌ها و داستان‌سرایی قوه تخیل شما را افزایش می‌دهد. یک کتاب‌خوان باتجربه توانایی زیادی در تجسم آنچه می‌خواند دارد و می‌تواند از چندین جهت به داستان نگاه کند. اینکه بتوانید مطالبی که می‌خوانید را تجسم کنید و آن را مانند یک فیلم در ذهن خود پخش کنید، مطالعه کتاب را بسیار لذت بخش‌تر می‌کند و شما را به خواندن بیشتر سوق می‌دهد.
۱۱- به کتاب‌های صوتی و پادکست گوش دهید.
کتاب‌های صوتی روش فوق‌العاده‌ای برای درگیر شدن با کتاب‌ها به روشی متفاوت از متون نوشتاری هستند و نقطه شروع خوبی هستند. یکی از مزایای کتاب‌های صوتی این است که می‌توانید آنها را در هر زمان و مکانی گوش دهید؛ هنگام رفت و آمد به محل کار، قطار یا ورزش. پس از مدتی که به کتاب و داستان کمی عادت کردید، کم کم به سراغ کتاب‌های کاغذی بروید.
۱۲- یادداشت‌های زیادی بردارید.
با نوشتن بخش‌های دلخواه و یادداشت برداری از کتاب به نوعی نقشه یا تصویر ذهنی دست مییابید که کتاب را برایتان ماندگارتر می‌کند و باعث می‌شود کتاب‌های پیچیده را بهتر متوجه شوید. یادداشت‌برداری همچنین یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش سطح مطالعه است، زیرا شما را مجبور می‌کند تا با مطالب بیشتر درگیر شوید. این تمرین برای یادگیری لغات جدید نیز مفید است.
سخن آخر درباره ۱۲ تکنیک پروراندن عادت به مطالعه
با ظهور فناوری و تکنولوژی‌های جدید در جامعه، افراد معمولا اهمیت مطالعه را فراموش می‌کنند. علاوه بر آن، توانایی درست مطالعه کردن چیزی نیست که همه آن را داشته باشند و بعضی با تمرین کردن آن را به دست خواهند آورد. مطالعه‌ی منظم نه تنها شما را به یک کتاب‌خوان حرفه‌ای تبدیل می‌کند، بلکه بر سایر بخش‌های زندگی‌تان نیز تاثیرگذار خواهد گذاشت و به زندگی‌تان نظم می‌بخشد.
